Prof. dr hab. Jan Cholewa jest pracownikiem Instytutu Matematyki UŚ, w kadencji 2002–2005 pełnił funkcję prodziekana Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii oraz pracował w komisji senackiej do spraw kształcenia

Nauka jest procesem kulturowym

Profesor jest autorem lub współautorem 44 publikacji naukowych, zamieszczonych w czasopismach o międzynarodowym zasięgu. Wykładał na konferencjach i seminariach w kraju i za granicą: w Brazylii, Czechach, Francji, Hiszpanii, Kanadzie, Portugalii, Słowacji oraz w Stanach Zjednoczonych. Jest sześciokrotnym laureatem Nagrody Rektora UŚ.

Prof. dr hab. Jan Cholewa z Instytutu Matematyki UŚ
Prof. dr hab. Jan Cholewa z Instytutu Matematyki UŚ

– Inspiracją wyboru drogi zawodowej byli dla mnie moi nauczyciele, ale nie tylko osoby uczące przedmiotów ścisłych – wyjaśnia profesor Cholewa – dzięki tym ludziom zrozumiałem, jak niezwykła może być nauka oraz ilu poświęceń jest warta.

Centralnym obszarem pracy profesora Cholewy są równania różniczkowe oraz teoria układów dynamicznych. Inspiracją dla tej tematyki była motywacja i opieka naukowa profesora Tomasza Dłotko, z którym profesor Cholewa, wówczas jeszcze student, odbywał zajęcia w ramach przedmiotu równania różniczkowe cząstkowe.

Pod koniec moich studiów, w 1989 roku, podjąłem pracę asystenta-stażysty – wspomina profesor Cholewa – w 1993 uzyskałem dyplom doktora, siedem lat później zrobiłem habilitację, natomiast w roku 2009 otrzymałem tytuł profesora nauk matematycznych.

Jak wyjaśnia profesor Cholewa, niełatwo jest opowiedzieć o specyfice badań matematycznych w sposób kompetentny, a zarazem zrozumiały dla laika.

– Interesują mnie zagadnienia asymptotycznego zachowania się układów dyssypatywnych, własności półgrup generowanych przez równania ewolucyjne i problematyka dotycząca istnienia i własności globalnych atraktorów. Gdy mamy do czynienia z procesem ewolucji, najbardziej frapuje nas odpowiedź na pytanie, do czego ten proces doprowadzi, jak będzie wyglądała sytuacja po pewnym czasie. Sięgnę tu po analogię z przestrzenią miejską. Proszę sobie przypomnieć, jakie zmiany mają miejsce chociażby w Katowicach. Na naszych oczach następują modyfikacje, które dzieją się w przestrzeni, my natomiast wierzymy, że zbiór, który ostatecznie powstanie, będzie zbiorem stabilnym.

W problematykę zorientowaną wokół równań różniczkowych zaangażowani są specjaliści z wielu ośrodków naukowych na świecie. Jest to tematyka, która interesuje matematyków również z uwagi na obecność nierozwiązanych dotąd zagadnień, które skupiają specjalistów uczestniczących w różnego rodzaju projektach i zespołach badawczych.

Wspominając etapy swej pracy, profesor Cholewa odwołuje się do badaczy, z którymi miał okazję podjąć wspólne działania naukowe: – Poza Profesorem Tomaszem Dłotko, z którym współpracuję przez wiele lat, na szczególną uwagę zasługuje czołowy amerykański matematyk, zmarły przed czterema laty, profesor Jack Kenneth Hale, wybitny specjalista, ogromny autorytet, osoba, z którą współpraca była dla mnie zaszczytem – wyjaśnia profesor Cholewa.

Jej pokłosie stanowią wspólne publikacje traktujące o asymptotycznych właściwościach układów dynamicznych w przestrzeniach metrycznych, z których jedna była pisana i wspólnie opracowywana poprzez wymianę e-maili. Profesor Cholewa wspomina o niej z uśmiechem jako o znaku globalizacji, inicjatywie niemożliwej do zrealizowania bez współczesnych środków komunikacji naukowej.

Pobyt we wspomnianym ośrodku amerykańskim, Center for Dynamical Systems and Nonlinear Studies w Georgia Institue of Technology w Atlancie, z którym związany był Jack Hale, możliwy był w ramach wyjazdu na stypendium Fulbrighta. Do innych zespołowych inicjatyw należą, między innymi, badania podjęte z Alexandre Nolasco de Carvalho, profesorem Universidade de São Paulo w São Carlos w Brazylii. Ukazują się również w druku prace, będące rezultatem badań przeprowadzonych na Universidad Complutense w Madrycie z profesorem Aníbalem Rodriguez-Bernalem, z którym profesor Cholewa współuczestniczy w realizowanym tam obecnie projekcie badawczym.

W 2000 roku została wydana przez Cambridge University Press monografia, będąca wynikiem wieloletniej współpracy naukowej profesora Tomasza Dłotko i profesora Jana Cholewy, w tym także ich współpracy z uznanym matematykiem amerykańskim profesorem Nathanielem Chafeem, związanym z Georgia Institute of Technology w Atlancie.

– Publikacja wiąże się z dużą satysfakcją. Książka to artefakt odmienny od tych powszechnie lubianych we współeczesnym świecie, ale dla wielu, co bardzo ważne, może być ona małym dziełem sztuki bądź przyjacielem. Ponadto, o czym warto pamiętać, książka dotyczy pewnego okresu życia, jest zbiorem rozważań, który go puentuje. Tym niemniej nauka jest procesem kulturowym, nie można zawężać jej potęgi do funkcjonowania związanego wyłącznie z danym polem badawczym – konkluduje profesor Cholewa.

Autorzy: Agata Hajda
Fotografie: Radosław Czaja