Kierując się intencją sprostania rosnącemu zapotrzebowaniu społecznemu i zainteresowaniu opinii publicznej sprawami Polonii i Polaków za granicą, zwłaszcza losami Polonii związanej z Ziemią Śląską podjęliśmy inicjatywę zorganizowania przy Górnośląskim Oddziale Stowarzyszenia "Wspólnota Polska" Klubu Przyjaciół Polonii "SILESIA-POLONIA".

Głównym celem przedsięwzięcia jest ożywienie i wzbogacenie współpracy Regionu z Polonią i Polakami za granicą przez stworzenie ośrodka integracji inicjatyw na rzecz więzi i współpracy z naszymi rodakami, oraz skupienie wokół KLUBU możliwie najszerszych okręgów przyjaciół Polonii i sympatyków ŚLĄSKA, rozsianych w najodleglejszych zakątkach globu. Zamiarem twórców KLUBU jest pobudzenie aktywności w poszukiwaniu nowych obszarów działania i sposobów racjonalnego wykorzystania rezerw potencjału energii społecznej oraz zaangażowania mocy sprawczych służb publicznych na cele polonijne i promocję regionu w "ŚWIECIE POLONII".

Chcemy, aby KLUB stanowił szeroko otwartą płaszczyznę dialogu, porozumienia i współdziałania wszystkich podmiotów zainteresowanych zasadnie umotywowanym i dobrze zaplanowanym programem oraz tworzeniem klimatu poparcia dla inicjatyw społecznych. Prawną podstawę KLUBU stanowi statut stowarzyszenia "WSPÓLNOTA POLSKA". Podstawą dla formowania koncepcji klubu "SILESIA-POLONIA" jest treść OŚWIADCZENIA ŚLĄSKIWEGO FORUM ŚRODOWISKOWYCH INICJATYW POLONIJNYCH - Pszczyna '96.

Inicjatywa powołania KLUBU oraz jego założenia ideowo-programowe uzyskały aprobatę społeczną, wyrażoną przez zgromadzenia założycielskie lokalnych i środowiskowych ogniw klubowych oraz przez ŚLĄSKIE FORUM POLONIJNE - Pszczyna '97.

Cele i priorytety polityki państwa wobec Polonii i Polaków zamieszkałych za granicą formułuje uchwała Rady Ministrów nr 145 z dnia 5 listopada 1991 roku. Uchwała w dalszym ciągu jest obowiązująca, choć wymaga aktualizacji w świetle nowej Konstytucji RP i przemian w ŚWIECIE POLONII.

Osiągnięty poziom regionalnych stosunków z Polonią, w świetle zadań wynikających z ww. Uchwały, jest jeszcze odległy od pożądanego wskutek niedowładu organizacyjnego i informacyjnego oraz braku spójnej koncepcji programowej, określającej główne cele i priorytetowe zadania polityki władz wojewódzkich wobec Polonii.

Przy wielości rozproszonych inicjatyw coraz większego znaczenia nabiera kwestia zespalania wysiłków i współdziałania ze społecznościami, organizacjami i instytucjami polonijnymi.

Próbą rozwiązania problemu skoordynowania działań w tym zakresie było powołanie w 1992 r. w Urzędzie Wojewódzkim w Katowicach Pełnomocnika Wojewody ds. Polonii. Funkcjonowanie instytucji Pełnomocnika nie spełniło oczekiwań społecznych pod względem skuteczności we współdziałaniu organów państwowych i samorządu terytorialnego z organizacjami pozarządowymi i polonijnymi. Wypracowaniu metod bardziej harmonijnej i skutecznej współpracy z Polonią i Polakami za granicą służyć będzie KLUB PRZYJACIÓŁ POLONII "SILESIA-POLONIA".

Program, który chcemy współtworzyć w partnerskiej współpracy ze społecznościami samorządowymi, zdaniem naszym, powinien:

--określić najważniejsze cele i kierunki działania; (dla naszego regionu priorytetowym obszarem aktywności powinno być Zaolzie z racji naturalnych związków społeczeństwa śląskiego na pograniczu polsko-czeskim).

--usprawnić sferę organizacyjno-informacyjną we wzajemnych relacjach podmiotów zajmujących się problematyką polonijną.

Spodziewamy się tą drogą:

--lepiej rozpoznawać i trafniej zaspakajać potrzeby środowisk polonijnych, zwłaszcza na Wschodzie,

--wpływać na zaangażowanie środowisk, których potencjał nie jest jeszcze dostatecznie wykorzystany, w tym w ramach współpracy międzynarodowej bliźniaczych miast, gmin, firm gospodarczych, instytucji naukowych i kulturalno-oświatowych,

--usprawnić system informacji i koordynacji poprzez skatalogowanie problemów, rozproszonych inicjatyw i sieci powiązań środowiskowych z Polonią.

Istotne znaczenie dla poprawy sytuacji w tej dziedzinie powinno spełnić badanie problemów polonijnych metodami naukowymi. W tym celu niezbędne jest zaangażowanie potencjału właściwych instytucji naukowych i służb administracji wojewódzkiej. Chodzi o stworzenie rzetelnej bazy informacyjnej niezbędnej dla programowania zadań i merytorycznej dyskusji nad wizją stosunków z Polonią.

Duże możliwości w zakresie systematyzacji działań widzimy w rozwoju instytucji patronatów środowiskowych nad:

--polskojęzycznymi szkołami,

--polonijnymi odpowiednikami krajowych i regionalnych stowarzyszeń kulturalnych, edukacyjnych, naukowych, gospodarczych, turystycznych, sportowych, organizacji młodzieżowych i kombatanckich.

Patronaty powinny zabezpieczyć i zintensyfikować realizację naczelnego zadania polityki wobec Polonii i Polaków za granicą, jakim jest edukacja i wychowanie młodego pokolenia spadkobierców polskiego dziedzictwa kulturowego na obczyźnie, zgodnie z zasadami polskiej tożsamości narodowej, poprzez umożliwienie młodzieży polonijnej szerokiego kontaktu z krajem i dostępu do polskiej kultury.

Ważną kwestią jest poszukiwanie sposobów współdziałania środowisk polonijnych w polskich przemianach społecznych, gospodarczych i kulturowych poprzez:

--angażowanie kapitału intelektualnego i potencjału ekonomicznego na rzecz kraju i regionu, zwłaszcza możliwości w tym względzie polonii zachodnioeuropejskiej, amerykańskiej, kanadyjskiej i innej,

--rzecznictwo polskich interesów i obrona dobrego imienia Polski i Polaków w krajach zamieszkania.

Generalnie opowiadamy się za angażowaniem potencjału społecznego i funduszy w przedsięwzięcia generujące aktywność własną środowisk polonijnych i w tworzenie przyjaznego zaplecza społecznego Polonii. Służyć temu powinno m. in. :

--nicjowanie przedsiębiorczości polonijnej z zaangażowaniem środków państw, w których nasi rodacy zamieszkują,

--inicjowanie i wspieranie pomocą merytoryczno-organizacyjną klubów biznesu polonijnego, klubów inteligencji itp.,

-ułatwienie kontaktów firm zainteresowanych inwestycjami i usługami w Polsce (regionie),

--imprezy promocyjne o charakterze krajoznawczo-turystycznym, kulturalnym, naukowym, handlowym itp.,

--wspieranie wspólnych inicjatyw społeczno-kulturalnych (np. polsko-czeskich, polskobiałoruskich itp. ),

Pragniemy również zainteresować środowiska opiniotwórcze województwa katowickiego tworzeniem atmosfery życzliwości dla inicjatyw zmierzających do urzeczywistnienia idei ŚLĄSKIEGO DOMU POLONII i Regionalnego Centrum Edukacji Polonijnej, poprzez zintegrowanie potencjału instytucji ds. dziedzictwa rozwoju i promocji regionu oraz powołanie na rzecz tego przedsięwzięcia Fundacji pod patronatem Sejmiku Samorządowego.

W założeniach programowo-organizacyjnych DOMU przewidujemy rozwinięcie działalności agend:

--Regionalne Centrum Edukacji Polonijnej z ośrodkiem kursowym języka polskiego oraz języków i kultur obszarów etnicznych na których żyje Polonia i Polacy,

--Śląski Ośrodek Badań Polonijnych,

--Ośrodek Informacji i Promocji Turystyki Polonijnej z sezonowym schroniskiem turystycznym dla młodzieży polonijnej,

--Klub Miłośników Folkloru Śląskiego,

--Klub Polonijnego Handlowca, Przemysłowca i Bankowca,

--Ośrodek Poradnictwa Prawnego,

--Klub Książki i prasy Polonijnej,

--KLUB "SILESIA-POLONIA".

Oprócz kwestii programowo-organizacyjnych ważnym zadaniem dla środowisk intelektualnych województwa śląskiego powinno być kształtowanie poglądów na wizję "ŚWIATA POLONII" w kontekście:

--zjednoczenia narodowego na gruncie idei służy WOLNEJ POLSCE,

--oświaty polonijnej jako integralnej części programu edukacji narodowej, w zgodzie z systemami edukacyjnymi krajów osiedlenia (zwłaszcza krajów ościennych),

--wykorzystania na rzecz kraju i regionu wiedzy i doświadczenia Polonii w krajach rozwiniętej demokracji i gospodarki rynkowej.

Ponieważ sprawy wymagają merytorycznej dyskusji i porozumienia w kontekście strategii rozwoju regionalnych stosunków z Polonią na fundamencie lokalnych społeczności samorządowych i na bazie potencjału społecznego i intelektualnego województwa, potrzebna jest platforma prezentacji poglądów, opinii, ofert i doświadczeń.

Mamy nadzieję, że proponowany przez nas dialog i dyskusja pozwoli określić zasady i formułę regionalnych więzi i współpracy z Polonią.

Realizacja idei Klubu "Silesia-Polonia" pozwoli lepiej spełniać potrzeby i oczekiwania Polonii wobec regionu, który z racji bogactwa dziedzictwa kulturowego, potencjału gospodarczego i intelektualnego jest szczególnie predestynowany do znaczącej roli w dziele budowy Wspólnoty Polaków.

Spodziewamy się, że sprawy Polonii znajdą właściwe i trwałe miejsce w programach działania samorządów lokalnych i instytucji publicznych.

Oczekujemy życzliwego wsparcia naszych przedsięwzięć w zakresie upowszechnienia założeń ideowo-programowych Klubu "Silesia-Polonia" w środowiskach samorządowych, opiniotwórczych i kulturotwórczych.

Będziemy wdzięczni za inwencję w formowaniu programowo-organizacyjnym i za pomoc w organizowaniu spotkań konsultacyjnych w kręgach zainteresowanych powołaniem własnego klubu środowiskowego lub przystąpieniem do klubów już istniejących.

W trosce o przyszłość regionalnych stosunków z Polonią i warunki rozwoju SPOŁECZNEGO RUCHU PRZYJACIÓŁ POLONII postulujemy, aby patronat nad KLUBEM "SILESIA-POLONIA" objęły samorządy lokalne i Sejmik Samorządowy województwa śląskiego, traktując jego cele i zadania jako własne, służące zaspakajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej.

Spodziewamy się, że tegoroczne ŚLĄSKIE FORUM INICJATYW POLONIJNYCH umocni społeczny ruch na rzecz współpracy z RODAKAMI za granicą i będzie stosownym momentem do zaprezentowania założeń postulowanego przez nas wspólnego programu wojewódzkiego na nadchodzące lata z uwzględnieniem procesów integracyjnych w nowej przestrzeni społecznej województwa śląskiego.

Wierzymy głęboko, że duch honorowej służby społecznej ożywiać będzie nadal myśl i zespolone czyny na miarę wyznań, jakie stawiają polskie przemiany dziejowe w KRAJU I W ŚWOECIE POLONII, a także w to, że nowe i ambitne zadania podejmiemy wspólnie w poczuciu odpowiedzialności za wykorzystanie historycznej szansy tworzenia dzieła JEDNOŚCI NARODOWEJ.

Liczymy w szczególności, że nasze wezwanie do dialogu i współpracy wezmą do serca autorytety i osobistości życia publicznego w województwie, że spożytkują swe moce sprawcze do wyzwolenia sił duchowych i materialnych społeczeństwa na rzecz urzeczywistnienia idei WSPÓLNOTY POLSKIEJ.

Punktem wyjścia dla programowego porozumienia jest ocena stanu faktycznego dotychczasowych dokonań oraz aktualna wiedza o potrzebach i problemach środowisk polonijnych, zwłaszcza odnośnie Polonii o rodowodzie śląskim.

Przedmiotowe informacje posłużą do opracowania katalogu i mapy kontaktów województwa śląskiego z Polonią. Katalog usystematyzuje informacje obrazujące efekty dotychczasowej pomocy i współpracy, najbliższe plany, a także ułatwi potencjalnym partnerom porozumienie i skoordynowanie przedsięwzięć. W tym względzie niezbędna jest pomoc Urzędu Wojewódzkiego, zarządów miast i gmin, organizacji społecznych i instytucji. Odnośne informacje prosimy przesłać pocztą lub faxem na adres Górnośląskiego Oddziału Stowarzyszenia

Katowice, wrzesień 1998 r