"Umaszynowienie" humanistów

W bieżącym roku akademickim zaszczyt organizacji naukowej sesji głównej Akademii Artes Liberales oraz Międzynarodowej Szkoły Humanistycznej Europy Środkowo-Wschodniej przypadł naszemu Uniwersytetowi. Od 31 marca do 8 kwietnia gościliśmy 40 studentów głównych placówek akademickich w kraju (KUL, UAM, UJ, UMCS, UMK, UŚ, UW, UWr) oraz przyjaciół z Ukrainy.

Prof. zw. dr hab. Zofia Ratajczak i prof. dr hab. Olga Wolińska podczas sesji
Prof. zw. dr hab. Zofia Ratajczak i prof. dr hab. Olga Wolińska podczas sesji

Studenci zrzeszeni w AAL oraz MSH są pasjonatami rozmaitych, często bardzo wąskich dyscyplin humanistycznych. Stąd problemem organizatorów kolejnych sesji jest wybór takiego tematu przewodniego spotkania, by mógł on zainteresować wszystkich uczestników.

- Chcieliśmy, by temat prowokował do przekraczania granic, a jednocześnie miał silny związek z kontekstem śląskim. Szybko zdaliśmy sobie sprawę, że to maszyna - która umożliwiła przecież rozwój Śląska i ukształtowała jego obecną postać - musi stanąć w centrum naszej wielotorowej refleksji - opowiada Piotr Bogalecki, jeden z pomysłodawców sesji w Uniwersytecie Śląskim.

Jej uroczyste otwarcie odbyło się w Muzeum Historii Katowic. Swoją obecnością zaszczycił uczestników JM Rektor UŚ prof. zw. dr hab. Janusz Janeczek, który wyraził aprobatę dla tematu przewodniego sesji, jakim ostatecznie stało się "umaszynowienie". Podkreślił, że Górny Śląsk od dawna słynął z maszyn. Nawet Goethe przyjechał do Tarnowskich Gór zobaczyć maszynę i był nią zachwycony. Podczas inauguracji, refleksją podzielił się również prof. zw. dr hab. Tadeusz Sławek. W swoim wystąpieniu odwołał się do amerykańskich romantyków, którzy już w XIX wieku wskazywali na ambiwalencję umaszynowienia.

Pierwszego dnia sesji nastąpiła uroczysta immatrykulacja nowych członków oraz rozdanie dyplomów absolwentom Akademii Artes Liberales. W tym roku z grona społeczności Uniwersytetu Śląskiego szeregi Akademii zasiliła Magdalena Kubica. Tę uroczystość poprowadził prof. Jerzy Axer, przewodniczący Akademii.

Szerokie ujęcie "Umaszynowienia" - tematu przewodniego sesji - pozwoliło na zachowanie pełnej interdyscyplinarności.

- Pragnęliśmy rozważyć ten temat jako proces obejmujący całość naszej egzystencji, przenikający wszelkie dziedziny ludzkiej aktywności. Dlatego też sięgnęliśmy po doświadczenie z różnych dziedzin: zaczynając od nauk technicznych oraz informatycznych, poprzez filozofię i humanistykę aż po diagnozy estetyczne - mówi Paweł Tomczok, jeden z organizatorów sesji.

Wśród zaproszonych gości znaleźli się zatem socjologowie, psychologowie, filolodzy, architekci, filozofowie, muzycy, literaturoznawcy, medioznawcy, inżynierowie. Podjęto szeroką współpracę z Akademią Muzyczną w Katowicach, Politechniką Śląską i Akademią Ekonomiczną.

- Dla humanistów szczególnie interesujące były zajęcia dotyczące "praktyki" umaszynowienia, a więc prowadzone przez wykładowców z Politechniki Śląskiej. Robot w kształcie skorpiona był niesamowity - mówi Julia Liszkowska, studentka AAL (UAM).

Podczas wykładów, debat i paneli dyskusyjnych studenci zastanawiali się nad tym, czy wszechświat jest maszyną, analizowali mechanistyczne wizje człowieka, wgłębiali się w psychologiczne problemy relacji człowiek - maszyna, próbowali spojrzeć na przyrodę przez pryzmat maszyny, w różnych kontekstach zagłębiali się w cyberprzestrzeń, a także próbowali rozważyć instrument muzyczny w kategoriach maszyny.

Tegoroczna sesja jest pierwszą, w której tak licznie dopuszczono studentów do prowadzenia warsztatów i wykładów.

- Najłatwiej jest nam zarażać się pasją do tematu od naszych znajomych, a także łatwiej pytać i przyznawać się do niewiedzy - dodaje Julia.

Studenckie wystąpienia miały wysoki poziom merytoryczny, a zaproponowane przez nich tematy wzbudziły ogromne zainteresowanie.

Organizatorzy sesji zadbali także o rozwój fizyczny uczestników sesji, a także o to, by wrażenia wywiezione z Górnego Śląska nie były zdominowane przez obraz szarych kamienic. Podczas tych kilku dni studenci zwiedzili Sztolnię Czarnego Pstrąga oraz Kopalnię Ród Srebrnonośnych w Tarnowskich Górach, gościli w Muzeach: Organów Śląskich oraz Historii Katowic, zwiedzili Bielsko-Białą, zawitali do tyskiego Muzeum Browarnictwa, jednak największe wrażenie wywarły dzielnice Katowic: Nikiszowiec oraz Giszowiec (zwiedzanie opatrzone było niezwykle interesującym komentarzem dr hab. Irmy Koziny). Szczególnych doznań estetycznych dostarczył koncert grupy Pink Freud, którego uczestnicy konferencji wysłuchali w ramach Śląskiego Festiwalu Jazzowego.

Sesja Naukowa "Umaszynowienie" otrzymała znakomite noty od uczestników.

- Studenci bardzo wysoko ocenili zarówno część naukową konferencji, jak i propozycje spędzenia wolnego czasu. W anonimowych ankietach sesję najczęściej określali jako porywającą, intrygującą czy fascynującą. Dodatkowe punkty zyskała świetna organizacja i dopięcie programu na przysłowiowy ostatni guzik - mówi prof. dr hab. Olga Wolińska, dyrektor Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych, członkini Rady Akademii Artes Liberales. Pozostaje nam mieć tylko nadzieję, że uniwersytety organizujące kolejne spotkania będą brały przykład z Uniwersytetu Śląskiego.

Wśród zaproszonych gości znaleźli się:
Rektor Uniwersytetu Śląskiego, prof. dr hab. Janusz Janeczek, prof. dr hab. Zofia Ratajczak, prof. dr hab. Tadeusz Sławek, prof. dr hab. Jerzy Gołuchowski, prof. dr hab. Janusz Walczak, prof. dr hab. Julian Gembalski, prof. dr hab. Andrzej Gwóźdź, prof. dr hab. Ryszard Karczmarek, prof. dr hab. Marek Szczepański, prof. dr hab. Wojciech Kalaga, prof. dr hab. Krzysztof Kłosiński, prof. dr hab. Jan Malicki, prof. dr hab. Tadeusz Miczka, dr hab. Irma Kozina, dr Agnieszka Nieracka, dr Magdalena Piekara, dr Violetta Sajkiewicz, dr Patrycja Rudnicka, dr Andrzej Chłopecki, dr Ryszard Kulik, dr Ryszard Koziołek, dr Marek Kaźmierczak, dr inż. Tomasz Stenzel, dr Piotr Zamojski, dr Jacek Kurek, dr Zbigniew Hojka, dr Mirosław Piróg, dr Zbigniew Kadłubek, mgr Agnieszka Turska-Kawa, mgr inż. Marek Kciuk, mgr Paweł Tomczok, mgr Andrzej Kowalik.

Autorzy: KAW, Foto: Małgorzata Krasuska-Korzeniec