Powołany niedawno do istnienia na Wydziale Pedagogiki i Psychologii UŚ Zakład Arteterapii może się już poszczycić sukcesami na forum międzynarodowym. Podczas gdy pracownicy Zakładu wprowadzają w życie kolejny projekt arteterapeutyczny dla dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych - my sugerujemy rzut oka wstecz na te działania, o wynikach których zapewne nie raz będziemy jeszcze pisać na łamach "Gazety Uniwersyteckiej".

Prof. I. Merkt (dziekan Wydziału Muzykoterapii Uniwersytetu w Dortmundzie) wraz z mgr J. Zawieruchą dziękują organizatorom za serdeczne przyjęcie.

W dniach 2-3 kwietnia na Wydziale Pedagogiki i Psychologii UŚ odbyło się dwudniowe sympozjum naukowe z udziałem gości zagranicznych, zorganizowane w ramach międzynarodowego projektu: Europa in Takt. Kultura oraz osoby upośledzone i niepełnosprawne. Sympozjum zostało przygotowane przez Kierownika Zakładu Arteterapii prof. UŚ dr hab. Mirosławę Knapik oraz dr Grażynę Szafraniec, adiunkta w Zakładzie Arteterapii, przy współpracy Instytutu Rehabilitacji i Muzykoterapii Uniwersytetu w Dortmundzie, Stowarzyszenia "Rudzkie Konto Pomocy" oraz Klubu Edukacji Integracyjnej w Rudzie Śląskiej. Gośćmi specjalnymi były: prof. Irmgard Merkt - Dziekan Wydziału Rehabilitacji i Muzykoterapii Uniwersytetu w Dortmundzie oraz Joanna Zawierucha (Fakultät Rehabilitationswissenschaften Musikerziehung und Musiktherapie in Rehabilitation und Pädagogik bei Behinderung, Uniwersytet w Dortmundzie).

Koncert integracyjny dla dzieci niepełnosprawnych. Występ chóru uczniów PSM II stopnia w Katowicach, pod kier. M. Knapik - Kierownika Zakładu Arteterapii. Foto: Grażyna Szafraniec

W wielu krajach europejskich wzrasta świadomość tego, że: aktywność artystyczna sprzyja rozwojowi dzieci, młodzieży oraz osób upośledzonych i niepełnosprawnych, upośledzeni i niepełnosprawni aktywnie uczestniczą w życiu kulturalnym i je kształtują, a uczestnictwo w kulturze jest ważnym czynnikiem akceptacji i integracji społecznej.

Projekt Europa in Takt stwarza możliwości realizacji badań w zakresie metod pracy kulturalno-pedagogicznej z osobami upośledzonymi i niepełnosprawnymi oraz określenia roli pracy artystyczno-muzycznej w integracji niepełnosprawnych do społeczeństwa. Umożliwia również międzynarodową wymianę między instytucjami i grupami projektowymi zajmującymi się osobami upośledzonymi i niepełnosprawnymi, przeprowadzenie zjazdów i kursów szkoleniowych, międzynarodowe spotkania grup pracujących artystycznie i muzycznie.

Sympozjum naukowe miało na celu wymianę doświadczeń w obszarze arteterapii osób niepełnosprawnych, głównie poprzez działania z zakresu muzykoterapii i prezentacji teatralnych. W każdym dniu zaplanowano zarówno wystąpienia naukowe jak i warsztaty, przygotowane przez specjalistów: pedagogów i terapeutów, prowadzących zespoły muzyczne, taneczne oraz grupy teatralne w ośrodkach rehabilitacyjnych, szkołach i przedszkolach integracyjnych, na terenie województwa śląskiego.

W środę 2 kwietnia, w godzinach porannych zorganizowano prezentacje warsztatowe w Zespole Szkół Specjalnych nr 1 w Katowicach oraz koncert dla dzieci niepełnosprawnych, w wykonaniu uczniów Państwowej Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej II stopnia im. K. Szymanowskiego w Katowicach (w sali koncertowej POSM przy ul. Ułańskiej 7 b). W godzinach popołudniowych w sali Rady Wydziału Pedagogiki i Psychologii, zaproszeni goście, reprezentujący różne ośrodki akademickie, instytucje opiekuńcze i rehabilitacyjne, przedstawili swoje wystąpienia. Głos zabierali kolejno: dr Iwona Wendreńska (UŚ Katowice): Niepełnosprawni umysłowo jako aktywni uczestnicy i twórcy życia kulturalnego (z doświadczeń SOSW w Tychach), mgr Julita Błońska Charchut (Specjalny Ośrodek Szkolno Wychowawczy, Tychy): Rola i znaczenie pedagogiki zabawy w procesie integracji osób niepełnosprawnych umysłowo, mgr Alina Kowalska, mgr Iwona Garncarz (Przedszkole Miejskie z Grupami Specjalnymi i Integracyjnymi, Gliwice): Prezentacja grupy niepełnosprawnej. Muzykoterapia w usprawnianiu dzieci upośledzonych umysłowo, mgr Bogusława Płonka (SP nr 37, Katowice): Funkcjonowanie klas specjalnych dla dzieci niesłyszących w szkole podstawowej. Przedstawienia teatralne jako sposób przygotowywania dzieci do funkcjonowania w przyszłości, w świecie ludzi słyszących, dr Wiesława Sacher (UŚ Katowice): Z dźwiękiem i muzyką w nieznane, mgr Zofia Dzierka (Zespół Szkół Specjalnych nr 1, Katowice): Wykorzystanie elementów muzyki w terapii logopedycznej ucznia autystycznego, dr Katarzyna Krasoń, dr B. Mazepa-Domagała (UŚ Katowice): Strategia intersemiotycznego i polisensorycznego wsparcia jednostek o obniżonej sprawności intelektualnej, mgr Jolanta Borowiecka (SP nr 12, Chorzów): Taniec integrujący, mgr inż. Barbara Dworak (Stowarzyszenie Rudzkie Konto Pomocy, Ruda Śląska): Niepełnosprawni w kulturze. Funkcje wychowawcze rudzkich Festiwali Twórczości Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnej, mgr Irena Kopańska (SP nr 16, Ruda Śląska): Działania artystyczne dzieci niepełnosprawnych, mgr Witold Hanke (Ośrodek Najświętszego Serca Pana Jezusa, Ruda Śląska): Znaczenie zajęć muzycznych i teatralnych dla lepszego funkcjonowania w środowisku osób niepełnosprawnych intelektualnie. Wszyscy uczestnicy podkreślali w swoich wystąpieniach rolę uczestnictwa w kulturze oraz terapii poprzez sztukę w życiu osób niepełnosprawnych. Obradom towarzyszyła wystawa prac plastycznych laureatów Festiwali Twórczości Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnej.

Dziekan Wydziału Muzykoterapii Uniwersytetu w Dortmundzie Prof. I. Merkt, dr G. Szafraniec z Zakładu Arteterapii, mgr inż. B. Dworak - Prezes Rudzkiego Konta Pomocy, organizatorka Festiwali Twórczości Artystycznej Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnej.

W czwartek 3 kwietnia w Klubie Edukacji Integracyjnej "Dama Pik" w Rudzie Śląskiej, odbyły się prezentacje warsztatowe, przygotowane przez klasy i przedszkola integracyjne. W części warsztatowej zobaczyliśmy następujące przedstawienia: "Śmigus" (kl. II a, SP nr 15, Ruda Śląska, prowadzący: mgr Janina Wilczek, mgr Lucyna Porwol), "Malowany ul" (kl. III a, SP nr 15, Ruda Śląska, prowadzący: mgr Barbara Fenisz, mgr Monika Różańska), "Na pomoc Ziemi" (kl. IV, SP nr 15, Ruda Śląska, prowadzący: mgr Teresa Kurpas), "Warsztaty muzyczne" (SP nr 15, Ruda Śląska, prowadzący: mgr Anna Falszewska), "Wiosenna wędrówka" (Przedszkole nr 12, prowadzący: mgr Joanna Kramorz, mgr Izabela Fiszer), "Jarzynki babci Balbinki" (kl. I a, SP nr 30, Ruda Śląska, prowadzący: mgr Barbara Puk, mgr Beata Jędrasik), Część terapeutyczna dnia pracy ucznia kl. III (SP nr 16, Ruda Śląska, prowadzący: mgr Barbara Wojtaś), Grupa Integracyjna (Gimnazjum nr 9, Ruda Śląska, prowadząca: mgr Halina Woźniak, mgr Urszula Kasprzak), Taneczny Zespół Integracyjny (SP nr 12, Chorzów, prowadząca: mgr Jolanta Borowiecka), Ośrodek Najświętszego Serca Jezusa Ruda Śląska (prowadzący: mgr Witold Hanke).

Warsztaty artystyczne "Malowany ul", prowadzone przez mgr Barbarę Fenisz i mgr Monikę Różańską z uczniami klasy integracyjnej III a, ze Szkoły Podstawowej nr 15 w Rudzie Śląskiej.

W części naukowej głos zabierali: mgr Jolanta Chwołka (Gimnazjum nr 7, Ruda Śląska): Z doświadczeń nauczyciela Szkoły Życia; mgr Barbara Fenisz, mgr Bożena Grzyb-Raś (SP nr 15, Ruda Śląska): Integrowanie zespołu klasowego poprzez różnorodne formy działania artystycznego; mgr Janina Wilczek (SP nr 15, Ruda Śląska): Przedstawienia teatralne - ich wartość dla rozwoju dziecka niepełnosprawnego; mgr Urszula Kasprzak (Gimnazjum nr 9, Ruda Śląska): Współpraca z rodzicami w szkole integracyjnej; mgr Hermina Ogiermann (PP nr 40, Ruda Śląska): Znaczenie muzykoterapii w stymulacji rozwoju dzieci niepełnosprawnych w przedszkolu; mgr Edyta Wójcik (SP nr 5, Tychy): Wspieranie rozwoju osoby niepełnosprawnej poprzez terapię muzyczną z wykorzystaniem metody Carla Orffa; dr Grażyna Szafraniec (UŚ Katowice): Terapia przez sztukę - prezentacja polskich dokonań. Spotkanie zakończyło się koncertem w wykonaniu uczniów Szkoły Muzycznej z Rudy Śląskiej.

Ogromne zainteresowanie sympozjum, obecność tak wielu osób znaczących (m. in.: pani Poseł na Sejm RP Marii Nowak, przedstawicieli władz Miasta, reprezentantów wielu instytucji społecznych i oświatowych, nauczycieli i studentów) po raz kolejny dowiodła, iż istnieje ogromne zapotrzebowanie na tego typu spotkania. Poprzez promowanie wyróżniających się arteterapeutów i ich realnych dokonań, poprzez własne publikacje tematyczne, Zakład Arteterapii stara się ukazać, jak wiele wartościowych inicjatyw podejmowanych jest w naszym regionie. Przekonali się o tym nasi zagraniczni goście, mogąc w bardzo szerokim wymiarze zobaczyć, iż Polska ma równie wiele zasługujących na uznanie osiągnięć w dziedzinie integracji osób upośledzonych i niepełnosprawnych, zwłaszcza poprzez działalność artystyczną, co inne kraje europejskie.

GRAŻYNA SZAFRANIEC
Zakład Arteterapii UŚ

Inicjatorki katowickiego sympozjum: prof. dr hab. M. Knapik oraz dr G. Szafraniec zaproszono do udziału w międzynarodowym Kongresie Europa in Takt. Muzyka oraz osoby upośledzone i niepełnosprawne, który odbywa się w dniach 1-5 października na Uniwersytecie w Dortmundzie. Zaproszenie dla pracowników Zakładu Arteterapii UŚ jest wynikiem podjętej w kwietniu współpracy z Wydziałem Muzykoterapii Uniwersytetu w Dortmundzie. Kongres ma na celu rozpowszechnienie wielu ciekawych projektów muzycznych realizowanych w różnych krajach europejskich, w zakresie pracy z osobami upośledzonymi i niepełnosprawnymi. To niepowtarzalna okazja nawiązania międzynarodowych kontaktów i edukacji w dziedzinie arteteterapii, dla terapeutów i pedagogów specjalnych z całej Europy. Na zakończenie Kongresu uczestnicy warsztatów prezentują swoje dokonania w ratuszu miasta Dortmund, realizacje te są także dokumentowane w mediach. W trakcie trwania Kongresu wystąpią zaproszone grupy muzyczne, złożone z osób niepełnosprawnych i upośledzonych.

Sympozjum naukowe na Wydziale Pedagogiki i Psychologii. Od lewej: prof. dr hab. M. Knapik, tłumaczka mgr I. Bogusławska, prof. I. Merkt i mgr Joanna Zawierucha z Uniwersytetu w Dortmundzie.