PROBLEM METAFIZYKI I METAFIZYKA PROBLEMÓW

Na zaproszenie Zakładu Filozofii Filii UŚ w Cieszynie w Cieszyńskiego Koła Polskiego Towarzystwa Filozoficznego wykład problem metafizyki - N. Hartmann a I. Kant wygłosił dr Andrzej Noras. Pracuje on w zakładzie Historii Filozofii, Instytutu Filozofii UŚ w Katowicach. Jest znawcą filozofii niemieckiej, w Instytucie Filozofii wykłada filozofię nowożytną i współczesną; prowadzi też seminarium poświęcone myśli I. Kanta. Dr Noras swą pracę badawczą w szczególności skupił na filozoficznych poglądach N. Hartmanna.

Filozoficzne spory o to, co uznać za problemy właściwe dla filozofii często rozogniają emocje. K. R. Popper miał gościnny wykład w Cambridge pt. : Czy istnieją problemy filozoficzne?, w którym starał się dowieść istnienia takich problemów. Tej tezie sprzeciwiał się filozof z Cambridge - L. Wittgenstein. Doszło do dysputy między nimi, lecz nie uzgodnili wspólnego stanowiska. Wittgenstein odrzucał kolejno podawane przez Poppera przykłady problemów filozoficznych. Wówczas gość zwrócił uwagę profesorowi Cambridge na problem słuszności zasad etycznych - i nastąpiła zaskakująca kulminacja dysputy. Popper wspomina: "W tym momencie Wittgenstein, który siedział w pobliżu kominka i bawił się nerwowo pogrzebaczem (... ), powiedział: Proszę podać przykład zasady moralnej. Odpowiedziałem: Nie strasz zaproszonych prelegentów pogrzebaczem, na co rozwścieczony Wittgenstein rzucił pogrzebacz i wypadł z pokoju, trzaskając drzwiami".

Wykład dr. Andrzeja Norasa i dyskusja nad przedstawionymi przez niego tezami miały spokojny przebieg, mimo iż prelegent nie tylko, że rozważał kluczowy problem filozofii - tj. rozumienie metafizyki, ale też zaproponował metodę podjęcia tego problemu - w ramach "metafizyki problemów". (Tekst wykłady dr. Norasa, którego ze względu na złożoność podejmowanych zagadnień nie będę tu referował, zostanie niebawem opublikowany w "Folia Philosophica" w Katowicach. Zachęcam do jego lektury!).

W czasie dyskusji po wykładzie prof. A. Jonkisz starał się uzgodnić rozumienie problemu, które proponuje Hartmann (i idący za nim A. Noras) z wykładnią problemu we współczesnej filozofii nauki (podejmującej koncepcję Poppera). Dzięki doprecyzowaniu stanowisk udało się wypracować wspólne spojrzenie na problem problemu. Prof. M. Uglorz i dr A. Noras podjęli kwestię źródeł koncepcji współczesnej filozofii niemieckiej w twórczości F. D. E. Sfchleiermachera. Mgr M. Rembierz wskazał na nawiązywanie do twórczości N. Hartmanna przez przedstawicieli polskiej filozofii perypatetyckiej (S. Kamińskiego i S. Swieżawskiego), a dr A. Noras zarysował, leżącą u podstaw tych nawiązań, koncepcję realizmu w filozofii Hartmanna. W dalszej części dyskusji m. in. zwracano uwagę na wpływ Kanta na filozofię neopozytywizmu i na wywodzące się z niej koncepcje, omawiano sprawę metod uprawiania filozofii, a także - w perspektywie "metafizyki problemów" - rozważano stan współczesnej filozofii.

Autorzy: Marek Rembierz