Opinia o dorobku

Cywilistyka austriacka od dwu wieków zajmuje bardzo wysoką pozycję w nauce prawa i dała cały szereg wybitnych uczonych o znaczeniu europejskim. W szeregu tym godne miejsce, dzięki swym pracom, zajmuje Pan Profesor Franz Bydlinski. Obraz wyników Jego badań naukowych daje bogaty wykaz publikacji.

W dorobku naukowym Pana Profesora Franza Bydlinskiego szczególną doniosłość mają cztery wielkie dzieła, przy czym posłużenie się słowem "dzieła" nie jest tu żadną przesadą. Są to:

  1. System und Prinzipien des Privatrechts, 1996, s. 777,
  2. Jego autorstwa prawie osiemsetstronicowy wkład do różnych części komentarza Klanga,
  3. Juristische Methodenlehre und Rechtsbegriff, 1982, s. 667 (2 wyd. - 1991),
  4. Fundamentale Rechtsgrundsätze, 1988, s. 327.
Ocena pierwszych dwu pozycji należy do cywilistów.

Z uznaniem mogę natomiast podkreślić, że zainteresowania i badania naukowe Pana Profesora Bydlinskiego zdecydowanie wykraczają poza ramy typowych rozważań cywilistycznych, co stanowi ich wielką zaletę. W dziełach Juristische Methodenlehre... i Fundamentale Rechtsgrundsätze podejmuje On problemy daleko rozleglejsze, ogólnoprawnicze, stanowiące również przedmiot rozważań teoretyków i filozofów prawa, do których analizy właśnie cywilistyka daje doskonały punkt wyjścia.

Widząc różnorodność tzw. metod, tzn. różnorodność sposobów rozumowania i sposobów postępowania prowadzących do określania skutków prawnych w różnego rodzaju przypadkach, Pan Profesor F. Bydlinski poszukuje uzasadnienia pozwalającego na aprobatę jednych z tych metod i dezaprobatę innych. Zdecydowanie odrzuca tezy pozytywizmu prawniczego, jak i koncepcje przeciwstawne, że dopiero judykatura określa czy nadaje znaczenie tekstom prawnym, a więc decyduje, co jest prawem i jakie jest prawo.

Uzasadnienie to sprowadza do odpowiednio pojmowanego i akceptowanego przezeń rozumienia prawa jako zespołu reguł realizujących określone wartości (sprawiedliwość, pewność prawa, celowość), przy czym odróżnia tak właśnie pojęte prawo (incydentalnie nazwane nawet "rzeczywistym") od zwykłych nakazów władcy grożących zastosowaniem przymusu w przypadkach niestosowania się do nich. Dostrzega zależność występującą między pojmowaniem prawa a stosowanymi metodami określania skutków prawnych.

Poglądy prezentowane przez Pana Profesora Franza Bydlinskiego są wyraźnie zdeterminowane aksjologicznie, ale sama teza o zależności stosowanych metod (tzn. sposobów uzasadniania orzeczeń) od przyjętego rozumienia prawa ma charakter weryfikowalny i wątpliwości nie budzi.

Zdając sobie sprawę z wskazanej tu zależności Pan Profesor F. Bydlinski zajmuje się bliższą charakterystyką prawa, jego cechami, jest bowiem dlań jasne, że samo odwołanie się do wymienionych trzech wartości (sprawiedliwość, pewność prawa, celowość) nie wystarcza. Poszukuje więc "maksym czy zasad moralnych", które dałyby się połączyć z prawem pozytywnym w jednolity system.

Te właśnie problemy stały się przedmiotem obszernych rozważań przedstawionych w wymienionej wyżej pracy "Fundamentale Rechtsgrundsätze".

Efektem owych rozważań jest sformułowanie i aprobata dwunastu takich fundamentalnych zasad, które ""worzą jednolitą podstawę prawa prywatnego"" Zasady te, rozumiane przez Autora jako program, w gruncie rzeczy są godnymi poparcia postulatami polityki prawa, których realizacja przypada judykaturze, dogmatyce prawa i prawodawcom.

Pan Profesor Franz Bydlinski ma za sobą trud wielki. Dążąc do udoskonalenia praktyki stosowania prawa i oparcia jej - na ile to możliwe - na sprawdzalnych kryteriach, dał gruntowny obraz stanu współczesnej dogmatyki tzw. prawa prywatnego, i to w całej jej rozległości tematycznej, jak też przedstawił "ramowy model" służący celom ustalania znaczenia tekstów prawnych w rozstrzyganych, różnorodnych przypadkach.

Prace Pana Profesora Franza Bydlinskiego weszły na trwałe do nauki prawa. Uznanie dla Jego osiągnięć znalazło swój wyraz w kilkunastu recenzjach opublikowanych w najpoważniejszych prawniczych periodykach niemieckich, austriackich, włoskich, polskich. Nie ma zaś wyższej oceny od słów jednej z recenzji, że dzieło Pana Profesora F. Bydlinskiego ma charakter "pomnikowy".

Nadanie Panu Profesorowi Franzowi Bydlinskiemu tytułu doktora honoris causa Uniwersytetu Śląskiego ma swą pełną podstawę w Jego osiągnięciach naukowych.

Katowice, dnia 27 lipca 1999 r.