Dr Mariusz Kanturski, adiunkt w Katedrze Zoologii, zajmuje się ewolucją, systematyką i filogenezą mszyc (Hemiptera: Aphididae) ze szczególnym uwzględnieniem podrodziny Lachninae. Jednym z największych osiągnięć afidologa jest zbadanie morfologii, zróżnicowania, różnorodności i związków pokrewieństwa europejskich gatunków mszyc z rodzaju Eulachnus (Lachninae) – ważnych szkodników sosen w Europie i na świecie.

Dr Mariusz Kanturski z Katedry Zoologii

– Wzorem doskonałego badacza jest dla mnie D. Hille Ris Lambers, Holender, który całe swoje życie poświęcił opisywaniu rodzajów i gatunków mszyc. Otrzymywał mnóstwo osobników z całego świata, a potem dokonywał ich klasyfikacji – mówi dr Mariusz Kanturski. Biolog, ucząc się od swojego mistrza i podążając jego ścieżkami, nawiązał współpracę z naukowcami reprezentującymi ośrodki naukowe w Pakistanie, Japonii, Kanadzie, Rosji i Korei, z którymi wymienia się najciekawszymi egzemplarzami tych pluskwiaków. Realizował również staże naukowe w takich jednostkach, jak: Muzeum Historii Naturalnej w Londynie, Université Paris Sorbonne czy Instituto Sperimentale per la Zoologia Argaria we Florencji.

Polskie mszyce zostały doskonale przebadane przez prof. Henryka Szelegiewicza, światowej sławy afidologa. Jak przyznaje dr Mariusz Kanturski, jest jednak jeszcze wiele nieopisanych gatunków żyjących nie tylko w Polsce, lecz także w różnych częściach świata. Taksonomia wydaje się zatem nauką otwartą. W naszym kraju obecnie zidentyfikowanych zostało ponad 750 gatunków tych pluskwiaków, w Europie dwa razy więcej, przy czym prawie 80 proc. mszyc polskich jest tożsamych z europejskimi, a nawet częściowo z azjatyckimi i północnoafrykańskimi. – Kontynuując prace moich mistrzów, staram się wyszukiwać i badać nieznane gatunki. Takim centrum bioróżnorodności jest na pewno Azja. Jestem autorem oraz współautorem opisu wielu nowych gatunków z Korei czy Japonii, zwłaszcza należących do mojej ulubionej podrodziny Lachninae – mówi biolog.

Obecnie opublikowanych zostało sześć opisów nowych gatunków mszyc, przy czym kilkanaście następnych zostało przez naukowca i jego współpracowników złożonych do publikacji.

Jednym z bardziej znaczących osiągnięć dr. Mariusza Kanturskiego jest również opis nieznanego dotychczas rodzaju mszyc, które występują w Japonii.

– Ostatni nowy rodzaj z podrodziny Lachninae został opisany w 1968 roku, a zatem pięćdziesiąt lat temu, wtedy, kiedy zresztą powstał Uniwersytet Śląski w Katowicach! – komentuje naukowiec.

Na początku był przekonany, że będzie badać gatunek Pyrolachnus imbricatus nipponicus. Jak wyjaśnia, w opisie dokonanym przez japońskiego afidologa prof. Masato Sorina pojawiła się jednak informacja, że analizowane cechy tego osobnika znacząco różnią się od rodzaju Pyrolachnus, w którym został opisany. Dr Mariusz Kanturski postanowił zbadać materiał podczas trzymiesięcznego stażu naukowego w londyńskim Muzeum Historii Naturalnej, gdzie brakowało jednak osobników żyjących w Japonii. Nawiązał więc współpracę z dr. Masahisą Miyazakim, który przesłał brakujące osobniki do dalszych badań.

– Gdy zobaczyłem, jak są zbudowane, zacząłem się domyślać, że możemy mieć do czynienia z nowym rodzajem, a to, jak już wspominałem, rzadkość w taksonomii mszyc – wyjaśnia naukowiec i dodaje, że rodzajem nazywany jest zbiór gatunków owadów, które mają pewną wspólną cechę. W przypadku mszyc mogą to być m.in. liczba, kształt i rozmieszczenie rynariów, czyli struktur pokrytych błonką, pod którą znajdują się komórki zmysłowe, albo też rodzaje różnią się kształtem i budową włosków czuciowych znajdujących się na poszczególnych członach stopy.

– Na tej podstawie, obserwując okazy pod mikroskopem, mogę dokonywać przyporządkowania otrzymanego osobnika zarówno do rodzaju, jak również odpowiedniego znanego lub nowego gatunku – mówi naukowiec.

Oprócz wspomnianych sukcesów w zakresie taksonomii dr Mariusz Kanturski dzięki szczegółowym analizom morfologicznym przeprowadzonym przy użyciu markerów molekularnych opracował również listę dwunastu gatunków mszyc z nowymi synonimami. Jedna z propozycji będąca wynikiem realizowanych badań dotyczyła ponadto wskazania sposobów oznaczenia wszystkich znanych morf, które mogą pomóc służbom leśnym w ocenie zagrożenia danymi szkodnikami w dowolnym momencie ich cyklu rozwojowego, co jest szczególnie istotne ze względu na powszechność ich występowania w Polsce i w Europie oraz okresowe, masowe żerowanie na poszczególnych gatunkach drzew i krzewów.