Druga i Trzecia Rzeczpospolita – próba porównania

  Zorganizowana przez Zakład Historii Najnowszej 1918-1945, Zakład Metodologii i Dydaktyki Historii Instytutu Historii UŚ oraz Stowarzyszenie Przyjaciół Uniwersytetu Śląskiego ogólnopolska konferencja pt. „Dwudziestolecia. Bilans sukcesów i niepowodzeń państwowości polskiej w okresie międzywojennym i w latach 1989-2009” odbyła się 20-21 października w Sali Sejmu Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego oraz na Wydziale Nauk Społecznych.
 
W dwudniowym spotkaniu udział wzięło ponad 60 osób (przede wszystkim historyków, politologów i socjologów), reprezentujących niemal 30 placówek – uniwersytetów (w Katowicach, Białymstoku, Kielcach, Krakowie, Lublinie, Łodzi, Olsztynie, Opolu, Poznaniu, Szczecinie, Wrocławiu i Zielonej Górze), akademii (w Bielsku-Białej, Częstochowie, Gdyni, Siedlcach, Słupsku i Warszawie), politechnik (w Łodzi i Opolu), jak i innych instytucji naukowych i edukacyjnych (Częstochowy, Katowic, Krakowa i Poznania). Ponadto w konferencji uczestniczyli nauczyciele i uczniowie szkół ponadgimnazjalnych województwa śląskiego i opolskiego oraz studenci Wydziału Nauk Społecznych UŚ. Honorowy patronat nad przedsięwzięciem objęli: marszałek Senatu Rzeczpospolitej Polskiej Bogdan Borusewicz oraz marszałek województwa śląskiego Bogusław Śmigielski.

Pierwszy dzień konferencji zainaugurowały wystąpienia plenarne. Zgromadzeni pod przewodnictwem dziekana WNS prof. zw. dr. hab. Wiesława Kaczanowicza mogli wysłuchać pięciu wystąpień, w których podjęto próbę porównania różnych aspektów Drugiej i Trzeciej Rzeczpospolitej. W pierwszym wystąpieniu jedna z gospodyń konferencji, prof. dr hab. Maria W. Wanatowicz (Zakład Historii Najnowszej 1918-1945 w Instytucie Historii UŚ) przybliżyła idee przewodnie procesów unifikacyjnych i integracyjnych w obu okresach. Analizę form i kierunków polityki Drugiej i Trzeciej RP wobec Polonii przedstawiła prof. dr hab. Bernadetta Nitschke (Instytut Politologii Uniwersytetu Zielonogórskiego). Kolejny prelegent – JM Rektor Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie prof. dr hab. Michał Śliwa – syntetycznie omówił obserwowalne na scenach politycznych obydwu okresów przeobrażenia ideowe polskiej myśli politycznej. Nawiązując do tematu konferencji w wymiarze ekonomicznym, prof. dr hab. Kazimierz Badziak (Uniwersytet Łódzki) skoncentrował swoje wystąpienie na ukazaniu głównych tendencji rozwojowych i stagnacyjnych lat 1918-1939 oraz 1989-2009 w kwestiach gospodarczych. Autorem ostatniego przedpołudniowego wystąpienia był drugi reprezentant gospodarzy – dyrektor Instytutu Historii UŚ, prof. dr hab. Ryszard Kaczmarek, który podjął się wykazania elementów zbieżnych dwóch parlamentaryzmów – Drugiej i Trzeciej Rzeczpospolitej. Ponadto odbyła się dyskusja panelowa pt. „Wojciech Korfanty na kartach podręczników szkolnych. Jak uczyć o wybitnych postaciach we współczesnej edukacji historycznej i obywatelskiej?” z udziałem prof. dr hab. Anny Glimos-Nagórskiej (UŚ), prof. dr hab. Hanny Wójcik-Łagan (UJK w Kielcach) prof. dr hab. Barbary Kubis (Uniwersytet Opolski). Była ona skierowana przede wszystkim do nauczycieli, reprezentantów środowiska dydaktycznego oraz uczniów. Spotkanie połączono z prezentacją książki pod tym samym tytułem. Także w tym dniu odbyła się promocja publikacji popularno-naukowej autorstwa pracownika Zakładu Historii Najnowszej 1918-1945 Instytutu Historii UŚ, dr. Miłosza Skrzypka.

Ze względu na dużą liczbę uczestników popołudniowa część obrad pierwszego dnia oraz obrady w dniu następnym przebiegały w trzech równoległych sekcjach. Omawiano zagadnienia z zakresu szkolnictwa i oświaty, kultury i sztuki oraz społeczeństwa (sekcja I), polskiej polityki zagranicznej oraz życia religijnego (sekcja II) i polityki wewnętrznej, zagadnień prawno-administracyjnych i gospodarczych (sekcja III). Wystąpienia miały bardzo różny wymiar, część prelegentów ograniczała bowiem cezury swoich rozważań do wyłącznie wybranego dwudziestolecia. Ogólny bilans spotkania należy uznać jednak za korzystny, bowiem skonfrontowanie poszczególnych głosów, przy ich mnogości i różnorodności, pozwoliło uczestnikom na uzyskanie spektrum informacji i ocen. Warto dodać, że każdej części obrad, od plenarnych począwszy, towarzyszyła ożywiona dyskusja. Podsumowując katowickie spotkanie, prof. dr hab. Maria W. Wanatowicz oraz prof. dr hab. Anna Glimos-Nadgórska stwierdziły, że spotkanie uznać należy za ważną próbę zestawienia i porównania obydwóch okresów, stanowiącą istotny przyczynek do pogłębienia multidyscyplinarnych badań nad Drugą i Trzecią Rzeczpospolitą.

Zwieńczeniem spotkania była wizyta w zabrzańskim  Skansenie – zabytkowej kopalni węgla kamiennego „Królowa Luiza”.


 

Autorzy: Maciej Fic