IV DNI ZIEMI W SOSNOWCU


Zbigniew Jóźwik, Czuwanie, linoryt, 1991

Sosnowiec znany jest jako miasto przemysłowe. Często poprzez kominy fabryczne, wieże kopalniane i chaotyczną zabudowę, trudno dostrzec ślady jego pierwotnych, naturalnych krajobrazów. A były one przyjazne dla ludzi.

Jest to miasto o wyjątkowo urozmaiconej rzeźbie. Jego południowa część leży u zbiegu Brynicy i Czarnej Przemszy - obszaru, który niegdyś pokrywały płaty bagien, zaś nieco wyżej, na łachach piaszczystych porastały sosny. Centrum miasta, od północy, kuluarowo otacza ciąg wzniesień zbudowanych z wapieni i dolomitów, stanowiących fragment tzw. Garbu Tarnogórskiego. Na odcinku Będzin - Sosnowiec rzeka Przemsza tworzy malowniczy przełom niestety, często zasnuty dymami. U wylotu tego przełomu zlokalizowany jest wieżowiec Wydziału Nauk o Ziemi naszego Uniwersytetu.

Fakt zaistnienia w Sosnowcu uniwersyteckiego wydziału o profilu przyrodniczym, zobowiązuje nas do pracy nie tylko ze studentami, ale skłania do rozpowszechniania wiedzy o Ziemi wśród mieszkańców tego miasta. Z tą myślą organizowane są popularne giełdy minerałów, a od czterech lat, w kwietniu - Dni Ziemi.

Inicjatywa zrodziła się ze współpracy Zakładu Dydaktyki Geografii z solidarnością nauczycielską - Jolantą Walaszek, Robertem Żabówką oraz Dorotą Gawlik-Nieznanowską. Ponadto wspiera nas ekolog z Wojewódzkiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego - Alicja Zwierzchowska, a w ostatnich latach dołączyły organizatorki wielu imprez przedszkolnych - Wiesława Szota i Beata Opoka-Koszyk. Coroczne Dni Ziemi finansują Wydział Kultury Urzędu Miejskiego w Sosnowcu oraz Władze dziekańskie naszego Wydziału. W tym roku do grona sponsorów dołączyły bardzo dla nas hojne Rejonowe Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji.

Poprzez różnorodne imprezy organizowane na poziomie przedszkoli, szkół i dla dorosłej części społeczeństwa, staramy się realizować następujące cele:

1. Przygotowanie młodzieży do świadomego i racjonalnego udziału w życiu swojej miejscowości;
2. Zwrócenie uwagi nauczycieli i rodziców na wielką wartość kształcącą samodzielnej i twórczej pracy ucznia;
3. Nawiązanie kontaktów z nauczycielami w dziedzinie nowej kategorii kształcenia - edukacji ekologicznej;
Cele te bezpośrednio nawiązują do tworzonego w MEN dokumentu o nazwie "Program Narodowej Strategii Edukacji Ekologicznej". W dokumencie tym bardzo mocno akcentowane jest poznawanie przez młodzież środowiska lokalnego, - "domowej ojczyzny", jej walorów, zaniedbań oraz ich ocena. Ponadto - czynny udział młodzieży w życiu własnej dzielnicy czy osiedla. Sfera ta w programach kształcenia minionej doby była zaniedbywana, co prowadziło do alienacji, przyjmowania postaw roszczeniowych i niezrozumienia problemów funkcjonowania własnej miejscowości.

Organizowanie kwietniowych imprez o charakterze ekologicznym w różnych placówkach oświatowych Sosnowca jest również ważne ze względu na fakt, iż o ich kształcie w nadchodzącym czasie coraz to bardziej decydować będzie społeczność lokalna. Jest to sprawa nie tylko finansowania, lecz również stworzenia atmosfery troski i zainteresowania dziećmi oraz uczącą się młodzieżą przez "społeczną otoczkę" przedszkola czy szkoły w ich najbliższym otoczeniu.

W tym roku bardzo wyraźnie zaakcentowały swą obecność przedszkola, organizując 6 mitingów ekologicznych zajęć otwartych dla społeczeństwa. Tematyka zajęć dotyczyła między innymi "Wody - źródła życia", "Powietrza, którym oddycham", "Ja i moje zdrowie - serce mam tylko jedno". Wystawa zbiorcza prac przedszkolaków pt. "Krajobraz moich marzeń" ujawniła wiele talentów dziecięcych.

Dla szkół podstawowych ogłosiliśmy konkursy w zakresie recytacji, plastyki oraz twórczości literackiej. W sympatycznej atmosferze Klubu Kiepury rozegrane zostały finały, a cenne nagrody książkowe wręczono na Festynie Ziemi pod naszym Wydziałem.

Ponadto Prywatne Liceum Ogólnokształcące nr 4 ogłosiło konkurs dla uczniów klas VII i VIII pod hasłem "Problemy ochrony środowiska w moim mieście". Warunkiem była samodzielna praca badawcza na miarę możliwości ucznia. Efekt był nieoczekiwany - napłynęło ponad 100 prac opartych na własnych obserwacjach z najbliższego otoczenia ucznia. Nagrodzone prace prezentowane były na specjalnej zorganizowanej ekspozycji na Festynie Ziemi, wzbudzając duże zainteresowanie. Opiekunką tego konkursu była dr Maria Pietras.

Dla szkół średnich zorganizowaliśmy jak co roku "Międzyszkolny wieczór poezji i muzyki ekologicznej". W pięknej sali im. prof. A. Jachowicza, (WNoZ) licznie zgromadzili się goście na tradycyjne już spotkanie z dr Zbigniewem Jóźwikiem - grafikiem i przyrodnikiem, który nie tylko zorganizował wystawę swoich prac, ale poetyckim słowem przedstawił własną "Księgę Krajobrazów Tundry". Ponadto w auli II Liceum Ogólnokształcącego im. E. Plater odbyły się odczyty pracowników Instytutu Medycyny Pracy oraz Wojewódzkiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego o tematyce ochrony środowiska.

Jedną z ostatnich imprez były zajęcia warsztatowe dla nauczycieli. Ich celem było nawiązanie współpracy i wymiana doświadczeń w dziedzinie edukacji ekologicznej.

Oprócz wymienionych imprez zorganizowane zostały dwa wielkie Festyny Ziemi, które były okazją do wspólnej refleksji nad wartością przyrody w naszym mieście, do spotkań towarzyskich a i wspólnej zabawy.

Tegoroczne Dni Ziemi wykazały, że są one potrzebne miastu. Można o tym wnioskować na podstawie cennych tzw. "inicjatyw oddolnych". Przykładem może tu być uczeń Technikum Gastronomicznego - Paweł Kopczyński, który zorganizował dla uczniów w Parku Sieleckim rozgrywki koszykówki ulicznej (streetball), w których wzięło udział ponad 100 zawodników.

I na koniec szersza refleksja. W minionym czasie coraz to bardziej oddalaliśmy się od przyrody. Dobrze to wyraziła Anna Kamieńska: "Panie - pozostawiłeś mi w spadku ziemię, ptaki, drzewa - a ja nie umiem już tego używać". Mniej poetycznie, lecz także trafnie ujmuje ten fakt porzekadło: "Co mi tam źródła w górach - byle by woda była w miejskich rurach... ".

Wierzymy, że Dni Ziemi 1996 choć częściowo przywrócą nam zdolność właściwego postrzegania przyrody w życiu naszego miasta.