Od 4 do 8 lutego w Centrum Informacji Naukowej i Bibliotece Akademickiej odbywały się spotkania związane z III Tygodniem Języka Ojczystego

Wokół stylu

21 lutego obchodzimy Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego. Z tej okazji Oddział Katowicki Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego przy współpracy z Wydziałem Filologicznym UŚ oraz Stowarzyszeniem „Via Linguae” już po raz trzeci zorganizował Tydzień Języka Ojczystego. Inicjatorką wydarzenia jest dr hab. Danuta Krzyżyk, adiunkt z Katedry Dydaktyki Języka i Literatury Polskiej.

Dr hab. Danuta Krzyżyk
Dr hab. Danuta Krzyżyk

Spotkania uczniów szkół średnich i miłośników polszczyzny z katowickimi filologami miały formę wykładów i warsztatów. W tym roku tematem przewodnim był styl.

Cykl wykładów rozpoczęła prof. zw. dr hab. Krystyna Kleszczowa rozważaniami na temat archaizmów. Referentka zwróciła uwagę na krzyżowanie się w języku starego z nowym, na rozciągłość kompetencji językowej, dzięki której bez trudu odczytujemy stare teksty, choć mieszczą wiele form archaicznych. Kolejny wykład wygłosiła prof. dr hab. Helena Synowiec, która zajęła się gwarą w funkcji tworzywa tekstu literackiego.

5 lutego odbyły się kolejne dwa wykłady. Prof. dr hab. Aldona Skudrzyk w swoim wystąpieniu zwróciła uwagę, że wynalazek pisma wpłynął na język i ludzki umysł, co jest widoczne m.in. w narodzinach i rozwoju kultury myślenia piśmiennego. Ukazała publiczności wpływ nowoczesnych technologii na stan piśmiennego stylu poznawczego w językowych zachowaniach pokolenia wychowanego już na nowych mediach, a także proces odwrócenia wektora zmian – od intelektualizacji składni i interpunkcji (ewolucja w XIX wieku) do ponownej ich emocjonalizacji i mówioności związanej z „tu i teraz” mówienia. Ta zasada „odwróconych wektorów” dotyczy ponadto socjalizacji odwrotnej, czyli sytuacji, w której młodsze pokolenie jest przewodnikiem pokolenia starszego, zwłaszcza po zawiłościach nowoczesnych technologii i zachowań z nimi związanych.

Z kolejnego wykładu, który wygłosiła dr Kamila Kuros- -Kowalska, słuchacze mogli się dowiedzieć, jak przejawiają się styl męski i styl kobiecy w reportażach podróżniczych. Językoznawczyni zaprezentowała interesujące analizy tekstów reporterów, takich jak m.in. Wojciech Cejrowski, Beata Pawlikowska, Robb Maciąg i Marzena Filipczak.

6 lutego prof. dr hab. Bernadeta Niesporek-Szamburska przedstawiła wykład na temat stylów funkcjonalnych polszczyzny. Szczegółowo scharakteryzowała style: naukowy, artystyczny, publicystyczny, urzędowy, potoczny oraz religijny.

Następnie licealiści mieli okazję obejrzeć wraz z dr Justyną Budzik film krótkometrażowy pt. Świtezianka w reżyserii Julii i Mai Bui Ngoc będący adaptacją ballady Adama Mickiewicza. Film można nazwać filmową balladą, jest ciekawą hybrydą gatunkową łączącą cechy teledysku, thrillera, filmu fantasy. Bardzo przypadł do gustu młodym widzom, którzy docenili uwspółcześnienie realiów, przedstawienie świata bliskiego doświadczeniu nastolatków, przenikającego się jednak ze światem baśniowym.

Podczas kolejnego dnia wykładów dr hab. Ewa Ogłoza zachęcała uczniów do lektury powieści współczesnego polskiego prozaika Wiesława Myśliwskiego pt. Traktat o łuskaniu fasoli. Prelegentka wyeksponowała takie cechy pisarstwa Myśliwskiego, jak narracja pierwszoosobowa, oddanie toku żywej mowy, dialogiczność (obecność rozmówcy), główne motywy (ludzie, przedmioty, np. fotografie, kapelusze, instrumenty, zwierzęta, drzewa i in.), nasycenie wartościami, liczne sentencje, traktatowość i medytacyjność, tematy wiejskie i chłopskie, mistrzostwo i prostotę w operowaniu polszczyzną.

Dr hab. Danuta Krzyżyk opowiedziała o stylu osobniczym oraz jego elementach składowych, czyli o leksyce i składni, odwołując się do tekstów Czesława Miłosza, Mikołaja Reja, Cypriana Kamila Norwida i Witolda Gombrowicza. W wystąpieniu bardzo mocno zaakcentowano, że styl indywidualny narzuca norma stylistyczna oraz zwrócono uwagę na błędy wynikające z braku jasności, precyzji, niewłaściwych porównań czy nadmiernego poetyzowania. Wykład zwieńczyły ćwiczenia rozwijające sprawność językową uczniów.

W ostatnim dniu III Tygodnia Języka Ojczystego dr Katarzyna Niesporek dokonała analizy i interpretacji utworu Ból drzewa Józefa Wittlina, a dr hab. Małgorzata Wójcik-Dudek wygłosiła wykład, w którym poruszyła problematykę narracji na temat Holokaustu tworzonych przez ocalałych.

Zorganizowany po raz trzeci Tydzień Języka Ojczystego cieszył się ogromnym zainteresowaniem nie tylko z uwagi na interesujące wykłady. Niezwykle atrakcyjna dla młodzieży szkolnej była także możliwość zmierzenia się z grą edukacyjną Na tropie języka i nowoczesnych bibliotecznych technologii w gmachu Centrum Informacji Naukowej i Biblioteki Akademickiej.

Autorzy: Kamila Kuros-Kowalska, Katarzyna Wyrwas
Fotografie: CINiBA