Mariusz Wierzgoń, magistrant na Wydziale Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, zajmuje się briologią, czyli nauką o mszakach

Na tropach botaniki

W dorobku naukowym młody biolog ma już trzymiesięczną praktykę w Islandzkim Instytucie Historii Naturalnej w Akureyri. W ramach programu FSS „Mobilność studentów i pracowników uczelni” pracował tam pod kierunkiem absolwenta WBiOŚ dr. Pawła Wąsowicza. Praca licencjacka Mariusza dotyczyła mszaków występujących na martwym drewnie. Powstała w oparciu o badania terenowe przeprowadzone w typowych lasach gospodarczych w dolinie rzeki Jamny.

Mariusz Wierzgoń w Rezerwacie Ścisłym Puszczy Białowieskiej podczas wycieczki terenowej,
która odbyła się w ramach 44. Białowieskiego Seminarium Geobotanicznego (listopad
2015)
Mariusz Wierzgoń w Rezerwacie Ścisłym Puszczy Białowieskiej podczas wycieczki terenowej, która odbyła się w ramach 44. Białowieskiego Seminarium Geobotanicznego (listopad 2015)

– Już od dzieciństwa fascynowała mnie przyroda. Podczas wycieczek obserwowałem rośliny i zwierzęta. Biologia znajduje się w centrum moich zainteresowań, dzięki czemu traktuję studia jako pasję – mówi Mariusz Wierzgoń.

Mszaki są grupą roślin obejmującą mchy, wątrobowce oraz glewiki. To niewielkie rośliny często porastające pnie drzew, kamienie czy martwe drewno. Ich badaniem w Polsce zajmuje się niewielu specjalistów. Oznaczanie mszaków nie należy do łatwych. Jak tłumaczy student, tylko część gatunków udaje się rozpoznać w czasie prac terenowych. Pozostałe wzbudzające wątpliwości okazy należy zasuszyć i poddać dokładnej identyfikacji w laboratorium.

– Dzięki wsparciu mojej promotor dr hab. Barbary Fojcik zaprezentowałem poster na konferencji dotyczącej roli martwego drewna w ekosystemach leśnych, której organizatorem była SGGW w Warszawie. Poster zawierał streszczone wyniki badań dotyczących występowania mszaków na martwym drewnie. Jest to siedlisko niezwykle cenne dla tej grupy roślin – wyjaśnia Mariusz Wierzgoń. – Pokłosiem konferencji był artykuł, którego jestem współautorem. Tekst ukazał się w tomie Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej.

Publikacje autorstwa studenta nie są związane jedynie z mszakami. W obszarze jego zainteresowań znajduje się szeroko pojęta botanika. W trakcie prac terenowych student odkrył w dolinie rzeki Jamny stanowisko goryczki trojeściowej. Jest to roślina występująca pospolicie w górach, ale na niżu jej występowanie jest niezwykłą rzadkością. Na tej podstawie powstał krótki artykuł do czasopisma naukowego „Steciana”.

Po ukończeniu licencjatu Mariusz Wierzgoń zaczął się zastanawiać nad możliwością odbycia części studiów na zagranicznej uczelni. Wyjazd na Islandię był możliwy dzięki programowi FSS „Mobilnosć studentów i pracowników uczelni”. – Praktyki odbywałem w Islandzkim Instytucie Historii Naturalnej. Moim opiekunem naukowym był dr Paweł Wąsowicz, absolwent WBiOŚ UŚ, który od trzech lat zatrudniony jest na stanowisku botanika w Instytucie. Część mojej pracy polegała na katalogowaniu zbiorów zielnikowych zgromadzonych w herbarium Instytutu. Herbarium, czyli zielnik, to miejsce, w którym przechowywane są tzw. elegaty zielnikowe, czyli zasuszone rośliny wraz z dokładnym opisem lokalizacji, datą zebrania, a także autorem zbioru i oznaczenia. Stanowią one dokumentację badań terenowych. W czasie wyjazdu mogłem podziwiać zbiory zgromadzone w zielniku Instytutu, będące wynikiem wieloletnich badań islandzkich botaników – mówi Mariusz Wierzgoń.

Druga część praktyk była poświęcona pracom związanym z monitoringiem dwóch inwazyjnych gatunków barszczy: Heracleum persicum i H. Montegazianum. Gatunki te są obce dla flory Islandii, sadzone były w ogrodach jako rośliny ozdobne, skąd zaczęły się silnie rozprzestrzeniać. Związki zawarte w roślinie wywołują groźne dla zdrowia oparzenia skórne (tak jak w przypadku barszczu Sosnowskiego). Zebrane dane na temat rozmieszczenia obu gatunków pozwoliły na opracowanie strategii zwalczania barszczy w obrębie miasta. Przeprowadzone prace sfinalizował raport, przygotowywany obecnie jako publikacja w języku islandzkim. Rezultatem wyjazdu był także poster zaprezentowany na początku listopada podczas konferencji naukowej poświęconej badaniom Islandii IceBio 2015.

Mariusz Wierzgoń pełni również obowiązki przewodniczącego Wydziałowej Rady Samorządu Studenckiego oraz członka zarządu Interdyscyplinarnego Koła Naukowego Przyrodników „Planeta”. Jednym z ostatnich projektów realizowanych przez IKNP „Planeta” jest rozmnażanie roślin metodą kultur tkankowych (in vitro) podjęte we współpracy z Palmiarnią Miejską w Gliwicach. Za powszechnie znaną i dla wielu kontrowersyjną nazwą kryje się laboratoryjny proces rozmnażania popularnych i obecnych w stałej sprzedaży gatunków, np. chryzantem lub storczyków. Ta efektywna metoda przeprowadzana w sterylnych warunkach laboratoryjnych okazuje się szczególnie cenna w przypadku roślin trudnych do rozmnażania tradycyjnymi metodami. IKNP „Planeta” planuje także współpracę z browarem rzemieślniczym polegającą na izolacji kultur drożdży ze środowiska naturalnego. Jednym z celów jest izolacja nowych szczepów przydatnych w browarnictwie.

Student jest także pasjonatem turystyki górskiej. Swoje hobby realizuje, działając w zarządzie PTTK w Mikołowie. Jest również członkiem Mikołowskiego Powiatowego Klubu Młodzieżowego zajmującego się tematyką profilaktyki uzależnień. Otrzymał w tej dziedzinie wyróżnienie Wolontariusza Roku 2013 Miasta Mikołowa. Kolejną formą pomocy innym jest służba w Ochotniczej Straży Pożarnej – od pięciu lat Mariusz Wierzgoń jest członkiem sekcji bojowej OSP i uczestniczy regularnie w akcjach ratowniczo- -gaśniczych.

Autorzy: Agata Hajda
Fotografie: Michał Antkowiak