W roku akademickim 2018/2019 Katedra Dydaktyki Języka i Literatury Polskiej (KDJiLP) Uniwersytetu Śląskiego obchodzi 60-lecie istnienia

Atmosferę tworzą ludzie

17 czerwca w sali Rady Wydziału Filologicznego UŚ w Katowicach obecni i emerytowani pracownicy Katedry, autorytety w dziedzinie dydaktyki polonistycznej z zaprzyjaźnionych ośrodków naukowych w całej Polsce, nauczyciele ściśle współpracujący z KDJiLP oraz absolwenci śląskiej polonistyki spotkali się, aby wspominać początki jednostki (jednej z najstarszych tego typu na naszej uczelni), przybliżyć jej historię i główne kierunki prowadzonych na niej badań, przypomnieć nazwiska najważniejszych postaci. Nie zabrakło jednak również nieco smutniejszej refleksji, że już wkrótce – w związku z wejściem w życie nowej ustawy o nauce i szkolnictwie wyższym – historia Katedry dobiegnie końca.

Byli kierownicy Katedry – prof. dr hab. Helena Synowiec (2004–
2012) oraz prof. dr hab. Edward Polański (1973–2002)
Byli kierownicy Katedry – prof. dr hab. Helena Synowiec (2004– 2012) oraz prof. dr hab. Edward Polański (1973–2002)

Dzieje KDJiLP – o których opowiedziała dr Zofia Adamczykowa – sięgają powojennej rzeczywistości, kiedy Górny Śląsk cierpiał na brak wystarczającej liczby nauczycieli na wszystkich szczeblach edukacji (nawiasem mówiąc, w naszym regionie brakowało ich już przed wojną). Aby wypełnić tę lukę, powołano w Katowicach kilka instytucji, wśród nich – w 1950 roku – Wyższą Szkołą Pedagogiczną (WSP). Jej profesorska kadra składała się z przedwojennych śląskich doktorów, którzy po wojnie uzyskali docentury, oraz nauczycieli akademickich z Krakowa, absolwentów Uniwersytetu Jagiellońskiego. I to właśnie na Wydziale Filologiczno-Historycznym WSP, pełniącym funkcję istotnego ośrodka myśli humanistycznej i kultury na Górnym Śląsku, doc. dr Mieczysława Mitera-Dobrowolska utworzyła w 1958 roku Zakład, a rok później – Katedrę Metodyki Nauczania Literatury i Języka Polskiego, którą jej twórczyni kierowała aż do przejścia na emeryturę w roku 1970, czyli dwa lata po powstaniu Uniwersytetu Śląskiego.

Zasługi doc. dr Mitery-Dobrowolskiej – jak zgodnie podkreślało wielu przemawiających – są nie do przecenienia: zarówno w kwestii organizacji samych studiów polonistycznych (m.in. wprowadziła nowe przedmioty: historię sztuki, literaturę dla dzieci i młodzieży, kulturę żywego słowa oraz pozyskała specjalistów do ich prowadzenia), jak i organizacji pracy Katedry (do legendy przeszły cotygodniowe piątkowe spotkania pracowników, które oprócz części merytorycznej miały również część towarzyską skoncentrowaną na kalendarium imieninowo- rocznicowo-urodzinowym). Jej następcami na stanowisku kierownika Katedry byli m.in.: prof. dr hab. Edward Polański, prof. dr hab. Helena Synowiec oraz od 2012 roku prof. dr hab. Ewa Jaskółówa, która prowadziła spotkanie rocznicowe razem z prof. dr hab. Bernadettą Niesporek-Szamburską.

Prof. Synowiec omówiła szczegółowo działalność naukowo- dydaktyczną Katedry: jej pracownicy właściwie od początków istnienia jednostki prowadzą badania nad kompetencjami językowymi i literacko-kulturowymi uczniów, językiem i funkcjami podręczników szkolnych oraz literaturą dla dzieci i młodzieży. Warto przypomnieć, że prof. Synowiec była niegdyś, podobnie jak jeszcze wcześniej prof. Polański, redaktorem głównym rocznika „Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego”, wydawanego od roku 1977 i bardzo cenionego periodyku, w którym naukowcy z całej Polski wymieniają się doświadczeniami w zakresie dydaktyki polszczyzny.

O tym, jak bardzo ważne miejsce w KDLiJP zajmowała i wciąż zajmuje literatura dzieci i młodzieży, zwana żartobliwie „krasnoludkami”, przypomniała z kolei prof. dr hab. Krystyna Heska-Kwaśniewicz, wieloletnia pracownik Instytutu Nauk o Literaturze UŚ i niejako reprezentantka jednostek naukowych UŚ wspierających Katedrę kadrowo przez lata.

Powszechną wesołość wzbudziło wystąpienie prof. dr hab. Jadwigi Kowalikowej z PWZS w Tarnowie, która przedstawiła historię KDLiJP za pośrednictwem… wiersza operującego mnóstwem polskich przysłów i łacińskich sentencji. Miłym, ale i nostalgicznym momentem spotkania było wykonanie wiersza Testament mój Juliusza Słowackiego, zaadaptowanego muzycznie przez członków Kawiarenki Literackiej z I LO im Juliusza Słowackiego w Chorzowie – jednej ze szkół od lat bardzo blisko współpracujących z Katedrą.

Rocznica stała się również okazją do uhonorowania osób niezwykle ważnych dla świętującej jednostki odznakami „Za Zasługi dla Uniwersytetu Śląskiego”: złotymi zostały wyróżnione dr Zofia Adamczykowa, prof. Helena Synowiec oraz prof. Ewa Jaskółowa, a srebrnymi dr hab. Ewa Ogłoza, dr hab. Małgorzata Wójcik-Dudek, dr Anna Guzy i mgr Anna Jankowska.

– Czuję aurę sprzed ponad pół wieku i cieszy mnie, że ten dobry duch Katedry nieustannie trwa. Oby udało się go zachować w tych nieuniknionych – jak sądzę – nowych formach organizacyjnych. Wierzę, że to się uda, bo atmosferę tworzą przecież nie miejsca czy struktury, a sami ludzie – zakończyła swoje poświęcone historii KDJiLP wystąpienie dr Zofia Adamczykowa.

Autorzy: Tomasz Płosa
Fotografie: Agnieszka Szymala