Do naukowców trafi tym razem ponad 195 mln zł na badania podstawowe. Jednym z laureatów konkursu Harmonia jest naukowiec z Uniwersytetu Śląskiego – prof. dr hab. Robert Hasterok z Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska za projekt „Zmienność genetyczna i epigenetyczna w naturalnych populacjach modelowej trawy Brachypodium distachyon a adaptacja do zróżnicowanych warunków środowiska”. Projektowi przyznano 1 481 730 zł. W konkursie Sonata Bis nagrodzono natomiast dr. hab. Kamila Krystiana Kamińskiego z Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii UŚ za projekt „Wpływ wysokiego ciśnienia oraz ograniczenia przestrzennego na reakcję polimeryzacji i izomeryzacji. W kierunku lepszej kontroli nad kinetyką procesu”. Projekt otrzyma dofinansowanie 1 953 360 zł.

Prof. dr hab. Robert Hasterok

Prof. dr hab. Robert Hasterok

Jest kierownikiem Katedry Anatomii i Cytologii Roślin Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska UŚ. Jest absolwentem Uniwersytetu Śląskiego. Doktorem nauk biologicznych został w 1999 roku, habilitację uzyskał w 2006, od 2009 jest profesorem. Jest autorem lub współautorem wielu recenzji, artykułów i rozdziałów w podręcznikach (w języku polskim i angielskim) oraz referatów i posterów (na konferencjach międzynarodowych i krajowych).

Nasilające się globalne przemiany klimatyczne pociągają za sobą zmianę warunków życia roślin, w wyniku których pewnym gatunkom uda się przystosować do nowych warunków, podczas gdy inne mogą wyginąć. Zjawiska te mogą doprowadzić do zmian w tzw. usługach ekosystemowych (wkład naturalnych ekosystemów w szeroko pojęty dobrobyt ludzkości), co jest obecnie przedmiotem licznych rozważań i dyskusji naukowych. Przykładowo, zmiany w architekturze korzeni oraz wzroście roślin mogą się przekładać na modyfikację stosunków wodnych i mineralnych w glebie, prowadząc do jej nadmiernej erozji lub eutrofizacji, a także zmieniając warunki biologiczne w pobliskich rzekach.

W związku z tym obserwacja potencjalnych zmian w populacjach roślin jest obecnie częścią monitoringu środowiska, mającego na celu przynajmniej dostrzeganie, a jeszcze lepiej – zapobieganie zachodzącym w środowisku niekorzystnym procesom. Celem projektu prof. Hasteroka jest zbadanie, czy zmiany klimatyczne mają wpływ na bioróżnorodność populacji roślinnych.

Badania zostaną przeprowadzone z wykorzystaniem Brachypodium distachyon (Brachypodium), niepozornego przedstawiciela rodziny traw, i obejmą 300 linii pochodzących z sześciu zróżnicowanych pod względem klimatycznym obszarów Turcji, czyli kraju, na którego terenie znajduje się centrum różnorodności Brachypodium. Utworzenie całkowicie nowej kolekcji Brachypodium jest kluczowe dlatego, że inne kolekcje tej rośliny poddane zostały liczącym wiele pokoleń rundom namnażania w warunkach odmiennych niż w naturalnych środowiskach, z których rośliny te pochodzą.

Dr hab. Kamil Kamiński

Dr hab. Kamil Kamiński

Jest również absolwentem Uniwersytetu Śląskiego. Stopień doktora nauk fizycznych uzyskał w 2008 roku, habilitację uzyskał w 2015. W latach 2008–2014 pracował jako adiunkt w Instytucie Fizyki UŚ. W 2012 roku jako visiting reasercher przebywał w Instytucie Fizyki Uniwersytetu w Lipsku. W latach 2012–2015 kierował grantem z funduszy NCN w ramach program Sonata Bis.

Badania zaproponowane w ramach projektu dr. hab. Kamińskiego są interdyscyplinarne i dotyczą fundamentalnych zagadnień kinetyki, mechanizmu reakcji polimeryzacji i izomeryzacji prowadzonej w warunkach wysokiego ciśnienia oraz ograniczenia przestrzennego. Głównym motywem prac będzie uzyskanie jak największej kontroli nad przebiegiem reakcji, sterowanie własnościami fizykochemicznymi, strukturą i morfologią otrzymanych produktów. Systematyczne badania w tym temacie przyczynią się w dużym stopniu do rozwoju wiedzy, jak również skutkować będą nowymi aplikacjami w dziedzinie syntezy materiałów polimerowych oraz farmaceutycznych. W konsekwencji doprowadzi to do stworzenia nowych nanopolimerów (nanowłókien, nanodrutów) i nanosubstancji aktywnych o unikalnych właściwościach.

Główną ideą projektu będzie zbadanie wpływu wysokiego ciśnienia oraz ograniczenia przestrzennego realizowanego poprzez zastosowanie materiałów porowatych o kontrolowanej średnicy i geometrii porów na: a) poliaddycję wybranych układów aminowo- -epoksydowych; b) polimeryzację przebiegającą z otwarciem pierścienia laktonowego (tzw. ROP polimeryzacja) na przykładzie takich laktonów, jak: δ-walerolakton, ε-kaprolakton, γ-butyrylolakton, α-angelica; c) polimeryzację rodnikową monomerycznych cieczy jonowych; d) reakcję mutarotacji, tautomeryzacji w wybranych cukrach: m.in. sorbozie i rybozie oraz substancjach aktywnych: m.in. glibenklamidzie, omeprazolu, ibuprofenie.