Moja mama powtarzała mi zawsze: „Pomyśl prosto”. To we mnie utkwiło. Kiedy już uzyskałem tytuł docenta, westchnęła: „Wszyscy już szkoły pokończyli, dawno są na swoim. A tobie to nigdy ta nauka nie szła, to ucz się dalej – wspominał prof. Józef Bańka podczas spotkania ze swoimi współpracownikami i czytelnikami.

Spotkanie z prof. zw. dr. hab. Józefem Marianem Bańką z Zakładu Antropologii Filozoficznej i Filozofii Cywilizacji UŚ odbyło się 21 czerwca w sali audytoryjnej Parnassos w Bibliotece Śląskiej. Tego samego dnia otwarto również wystawę pt. „66 dzieł śląskiego filozofa prof. Józefa Mariana Bańki”.

Goście – współpracownicy, przyjaciele i studenci śląskiego filozofa prof. Józefa Bańki

Sylwetkę filozofa przedstawił prof. dr hab. Krzysztof Wieczorek, kierownik Zakładu Logiki i Metodologii UŚ. – Śląski filozof i twórca recentywizmu uczy nas, że śmierci nie ma, jest tylko teraźniejszość. On i jego myśl pozostają tajemnicą, bo pisze za szybko, żeby ktokolwiek nadążył – mówił prof. Wieczorek.

– Koledzy z rodzinnej miejscowości śląskiego filozofa, kiedy skończył studia, mówili mu: „Józek, magister toś ty jest, ale radzić sobie nie umiesz. Inni już dawno są na swoim, a ty się uczysz i uczysz” – prof. Krzysztof Wieczorek przytoczył anegdotę, mówiąc o początkach kariery naukowej filozofa. – To niestrudzony animator śląskiego środowiska filozoficznego, najdłużej urzędujący dyrektor Instytutu Filozofii UŚ. Szperaczem cudzych myśli był krótko, szybko zaczął tworzyć własne koncepcje – dodał.

Józef M. Bańka jest filozofem, twórcą recentywizmu. Urodził się w 1934 r. w Nieszkowie koło Krakowa. Ukończył Wydział Filozofii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w 1962 r. W latach 1962–1973 pracował na Uniwersytecie Poznańskim.

Od 1974 r. związany jest z Uniwersytetem Śląskim. Od 1976 do 1999 r. był dyrektorem Instytutu Filozofii UŚ, następnie, przez dwie kadencje, dziekanem Wydziału Nauk Społecznych UŚ. Jest autorem ponad 60 książek, w tym takich jak: Filozofia cywilizacji, Filozofia techniki: Człowiek wobec odkrycia naukowego i technicznego, Świat poręczenia moralnego, Epistemologia jako odkrycie aktualnego momentu prawdy oraz ok. 300 artykułów.

Józef M. Bańka stworzył system filozoficzny – recentywizm (od łac. recens – teraźniejszy i ang. recentivity – najświeższe dane). Treścią swego systemu uczynił twierdzenie, które głosi, że opis zdarzenia jest możliwy we wszystkich czasach, ale prawdziwy jest tylko w czasie teraźniejszym. Konsekwencją recentywizmu jest etyka prostomyślności. Według niej życie człowieka jest ważne bezpośrednio „teraz”, a nie dopiero jako środek do osiągnięcia czegoś w przyszłości. Wiele miejsca w jego pracy naukowej zajmuje eutyfronika – ochrona człowieka przed skutkami całkowitej technicyzacji życia.

Pytany o to, jak godził swoją pracę twórczą z obowiązkami dyrektora Instytutu, odpowiada: – Jestem wprawdzie twórcą recentywizmu, ale nie podzielam go. Prof. Józef M. Bańka wyjaśnia dalej swoją koncepcję. I dodaje: – Człowiek pojawia się raz na życie kosmosu. Jego życie jest skończone, ograniczone „od do”, ma miejsce teraz. Śląski filozof dokonał podsumowania swojej pracy naukowej, dzielił się wspomnieniami i odpowiadał na pytania zgromadzonych gości.

Organizatorami spotkania z prof. Józefem M. Bańką byli: Biblioteka Śląska, Instytut Filozofii UŚ oraz Polskie Towarzystwo Filozoficzne.