Jeżeli się nie przechodzi i nie odświeża
ścieżek myślowych, zaczynają zarastać.
Herbert George Wells

Georg Hoffman w swojej Historii miasta Katowice (Geschichte der Stadt Kattowitz) z 1895 roku podaje, że Katowice jako wieś należały do rejonu szkolnego Volksschule (szkół ludowych) w Bogucicach, ale w 1827 roku otrzymały swoją własną szkołę elementarną. Była to szkoła katolicka, początkowo składająca się z jednej klasy. Zatrudniono też jednego nauczyciela, który poza mieszkaniem służbowym jako wynagrodzenie otrzymywał 50 talarów, 24 i pół korca zboża, 4 kopy słomy, 12 cetnarów siana i 47 beczek drobnego węgla. Budynek szkoły znajdował się przy obecnej ulicy Pocztowej - na gruncie, na którym mieści się dzisiejsza poczta. W 1855 roku było już dwóch nauczycieli, a ze względu na dużą liczbę dzieci niemieckich (73) został też zatrudniony nauczyciel niemiecki. W 1867 roku, w dwa lata po uzyskaniu praw miejskich przez Katowice, szkoła liczyła 5 klas i 580 uczniów. Na ich potrzeby wybudowano nowy dwunastoklasowy budynek przy ulicy Młyńskiej w miejscu, gdzie dzisiaj znajduje się Urząd Miasta Katowice. W 1876 roku szkoła liczyła 1051 uczniów w 14 oddziałach.

W marcu 1856 roku powstała prywatna szkoła ludowa Stowarzyszenia Rodzin Ewangelickich. Obok kościoła ewangelickiego wybudowano w 1860 roku nowy budynek (dziś znajduje się tutaj Zespół Szkół Specjalnych nr 1). W 1861 roku szkoła utraciła charakter prywatny i stała się publiczną, a w 1873 roku miasto odkupiło szkołę od gminy ewangelickiej i stała się ona instytucją miejską.

W Katowicach istniała również prywatna szkoła żydowska licząca ponad 100 uczniów, która została przejęta przez miasto w 1871 roku.

Z przejętych trzech szkół wyznaniowych utworzono szkołę średnią i 10 kwietnia 1876 roku odbyło się jej uroczyste otwarcie. Wprowadzono dwa sześciostopniowe systemy szkolne dla chłopców z 14 klasami i dla dziewcząt z 15 klasami, spośród których jedna wybrana klasa w każdym z tych systemów pracowała według planu nauczania dla szkół średnich.

Obie szkoły zajmowały wówczas trzy budynki, do zakończenia prac budowlanych nowego budynku przy Friedrichstrasse (obecnie ul. Warszawska). Budynek szkoły dla dziewcząt i przy Műhlstrasse (obecnie ul. Młyńska) dla chłopców oraz budynek szkoły ewangelickiej przekazane zostały na rzecz liceum dla panien, które do tej pory wynajmowało dom przy Holtzestrasse (obecnie ul. Mariacka). Najstarszy budynek szkoły z częścią gruntu został sprzedany Państwowej Kasie Pocztowej. Przy Teichstrasse (obecnie ul. Stawowa) został zbudowany budynek szkoły ludowej dla dziewcząt, pomieszczenia przy Műhlstrasse przekazano średniej szkole dla dziewcząt, a w rozbudowanym budynku przy Friedrichstrasse (obecnie róg ulic Warszawskiej i Szkolnej) ulokowano szkołę ludową dla chłopców. Utworzona w 1864 roku w Katowicach prywatna średnia szkoła żeńska (nie dawała ona matury) została w 1875 roku przejęta przez miasto. Natomiast próba wprowadzenia zajęć w jednej wybranej klasie szkoły ludowej nie powiodła się i władze zaleciły utworzenie szkoły średniej od podstaw. Pierwsza klasa szkoły średniej powstała w 1877 roku. Była to szkoła zaklasyfikowana najwyżej w całym systemie oświatowym, ale i ona nie dawała matury.

Friedrichstrasse (obecnie ulica Warszawska)

W 1865 roku żyjący we wsi Katowice chłopi polscy tracą swoją małą ojczyznę, a Katowice stają się niemieckim miastem.

We wrześniu 1870 roku na wniosek Richarda Holtzego Rada Miasta uchwaliła utworzenie w Katowicach gimnazjum (w dzisiejszym znaczeniu szkoły średniej), a 30 maja 1871 roku nadeszła wiadomość, że minister rozporządzeniem z 20 maja wyraził zgodę na powołanie do życia w Katowicach gimnazjum świeckiego o charakterze chrześcijańskim. 9 października 1871 roku dokonano uroczystego otwarcia gimnazjum liczącego cztery najniższe klasy w salach części nowego budynku szkolnego przy Műhlstrasse (obecnie ul. Młyńska). Pierwszym dyrektorem szkoły został dr Ernst Műller, a jednym ze starszych nauczycieli dr Georg Hoffman, autor Historii miasta Katowice. Już w 1870 roku Zarząd Górnośląskiej Kasy Zapomogowej wyasygnował na działalność gimnazjum jednorazową zapomogę w wysokości 5000 talarów oraz ustanowił coroczną dotację przez okres 20 lat w wysokości 2000 talarów. W mieście zbierano też dobrowolne składki na rzecz budowy szkoły. Zebrano kwotę 6800 talarów.

Szkoła Powszechna i pierwsza siedziba gimnazjum w 1870 roku, przy ul. Młyńskiej

Na mocy umowy z 14 września 1871 roku miasto nabyło od właścicielki ziemskiej, porucznikowej Valeski von Thiele - Winckler, za sumę 50 talarów 2 morgi i 31 rut kwadratowych terenu pod budowę gimnazjum. Porucznik Thiele - Winckler podarował na rzecz szkoły 2000 talarów na urządzenie pracowni fizycznej. 19 stycznia 1874 roku wybudowana kosztem 144 420 talarów część budynku szkolnego przy Grundmannstrasse i Schillerstrasse obok Wilhelmsplatz (obecnie róg ulic Słowackiego i 3 Maja w pobliżu pl. Wolności) została oddana do użytku. Budynek ukończono 22 marca 1875 r., po otwarciu (dziś pięknie odrestaurowanej) auli. Teren, na którym postawiono szkołę był podmokły, od strony zachodniej szkołę otaczała bagnista łąka zakończona rowem. Wokół budynku wykonano kanał odwadniający, a teren przy gimnazjum wybrukowano kostką drewnianą, która tłumiła hałas pojazdów konnych. Pierwszy egzamin maturalny odbył się 2 marca 1877 roku Gimnazjum miało skomplikowaną strukturę narodowościową, co obrazują dane liczbowe dotyczące wyznania uczniów. W 1871 roku 54 uczniów było wyznania rzymskokatolickiego, 47 mojżeszowego i 39 ewangelickiego. Sytuacja ta zmieniła się w okresie kulturkampfu, gdyż w szkole spadła liczba gimnazjalistów wyznania katolickiego. Uczniowie wywodzili się głównie z klasy średniej. Byli to synowie urzędników, kupców, rzemieślników. Z rodzin robotniczych pochodziła jedna piąta uczniów. Od 1877 roku zmniejszyła się liczba młodzieży uczącej się w gimnazjum. Powodem było otwarcie gimnazjum w Królewskiej Hucie (obecnie Chorzów). Nabór do szkoły zaczął wzrastać dopiero w latach dziewięćdziesiątych XIX w. Pod koniec wieku ponad 60 % uczniów stanowili katolicy, następnie są ewangelicy i żydzi. Świadczy to nie tylko o kształtowaniu się świadomości religijnej i narodowej, ale też o chęci ludności miejscowej, by zaistnieć w środowisku inteligenckim.

Do Gimnazjum uczęszczają między innymi: Tadeusz Bielok (1884 - 1941) - późniejszy ksiądz, działacz narodowy, panslawista, Konstanty Wolny (1877 - 1949) - działacz narodowy i plebiscytowy, późniejszy Marszałek Sejmu Śląskiego, Wiktor Siwek (1884 - 1941) - późniejszy ksiądz, działacz narodowy, założyciel i dyrektor Miejskiego Polskiego Gimnazjum Komunalnego w Roździeniu (Szopienice), Franciszek Marks (1880 - 1921) - Niemiec z pochodzenia, późniejszy ksiądz, rzecznik przyłączenia Górnego Śląska do Polski, zamordowany przez bojówkarzy niemieckich w czasie II powstania śląskiego w Starym Oleśnie.

W 1895 roku z klasy maturalnej relegowano ucznia Wojciecha Korfantego, pochodzącego z Sadzawki (dziś część Siemianowic Śląskich) za utworzenie w szkole siedmioosobowego kółka narodowego i wygłaszanie przemówień w języku polskim do robotników w jednej z siemianowickich restauracji.

Gimnazjum przy August Schneiderstrasse (obecnie ul. Mickiewicza)

Wzrost naboru spowodował konieczność budowy nowego gmachu. W latach 1898 - 1900 wzniesiono budynek neogotycki z palonej czerwonej cegły przy August Schneiderstrasse (obecnie ul. Mickiewicza) na niezabudowanym placu Thiele - Winckler. Gmach gimnazjum, dzieło budowniczego Józefa Perzika, tworzył architektoniczną całość z wybudowaną nieco później synagogą żydowską (zburzoną we wrześniu 1939 roku) i łaźnią miejską (dziś siedziba PZU Życie). Do nowego budynku gimnazjum przeniosło się w rocznicę swego powstania 9 października 1900 roku. Grono profesorskie i uczniowie przeszli w pochodzie ze starego budynku przy Grundmannstrasse (obecnie ul. 3 Maja) przez Wilhelmplatz (dziś plac Wolności) do nowej siedziby. Do budynku przy Grundmanstrasse przeniesiono w 1901 roku szkołę żeńską, którą w tym czasie przekształcono w liceum. Z tego też powodu przez wiele lat trwał spór, do której szkoły chodził Wojciech Korfanty: do kontynuatorek najstarszych szkół, czyli do "Mickiewicza", czy do "Skłodowskiej - Curie" (przez wiele lat imienia Wilhelma Piecka)? Po latach zgodnie stwierdziliśmy, że Korfanty chodził do "Mickiewicza", ale do budynku, w którym mieści się Liceum im. M. Skłodowskiej - Curie.

Łaźnia Miejska, nowa synagoga i gimnazjum (1900)

W latach 1909 - 1910 w żeńskim liceum rozpoczęto nauczanie w systemie wyższego Liceum (Oberliceum), którego absolwentki mogły nauczać w szkołach elementarnych.

Katowickie gimnazjum męskie było szkołą typu humanistycznego, które nie odpowiadało w pełni nowym czasom, dlatego też w 1898 roku utworzono Miejską Szkołę Realną, na której potrzeby zaadaptowano część budynku szkoły ludowej przy ulicy Schulstrasse (obecnie ul. Szkolna; dziś budynek Uniwersytetu Śląskiego).

Po czterech latach - w 1902 roku - władze zmieniły instytucję na bardzo nowoczesną Oberrealschule typu matematyczno- przyrodniczego. Uczono tam nawet języka rosyjskiego. W marcu 1905 roku pierwszych 12 abiturientów zdało maturę, a placówka liczyła 474 uczniów. Szkoła rozwijała się niezwykle szybko i 10 października w 1906 roku uroczyście poświęcono własny, piękny budynek przy Prinz Heinrichstrasse (obecnie ul. Jagiellońska, dziś budynek Uniwersytetu Śląskiego).

W Katowicach rozwijało się również szkolnictwo zawodowe, którego początki na Śląsku wiążą się z tradycją tzw. "sztygarek", tworzonych przez Stanisława Staszica. W 1869 roku została założona szkoła dokształcania zawodowego jako kontynuacja prowadzonej w latach 1866 - 67 przez Stowarzyszenie Rzemieślników szkoły niedzielnej, jednak zamknięto ją ze względu na brak zainteresowania.

Od 1874 roku Gmina Katowice za pieniądze państwowe wprowadziła obowiązek kształcenia się. Obowiązkowi temu podlegała nie tylko młodzież męska, lecz również żeńska do lat 18.

Ze szkół dokształcania rozwinęły się szkoły zawodowe. Zorganizowano kursy dla nauczycieli zawodu. Po Berlinie Katowice były pierwszym miastem na Śląsku, gdzie można było uzyskać dyplom szkoły handlowej. Szkoły zawodowe mieściły się w wynajmowanym budynku prywatnym przy Blűcherplatz, róg Dűrrerstrasse 3 (obecnie plac Miarki i ulica Wita Stwosza) i Holteistrasse (obecnie ul. Wojewódzka). Planowano budowę szkoły przy Guttenbergstrasse (obecnie ul. Dąbrowskiego), ale po 1922 roku mniejszość niemiecka nie była już tym zainteresowana.

Wielkim uznaniem cieszyła się założona w 1895 roku Szkoła Rzemiosł Budowlanych. Na potrzeby tej szkoły wybudowano okazały gmach, godny świetności placówki, przy Holteistrasse (obecnie ul. Wojewódzka). Po 1922 roku szkoła przeniosła się do Bytomia, a w jej gmachu mieścił się pierwsza siedziba Urzędu Wojewódzkiego (do czasu budowy nowego gmachu pod koniec lat dwudziestych). Obecnie w murach tego pięknego budynku znajduje się Akademia Muzyczna im. Karola Szymanowskiego.

Szkoła Budowlana (obecnie Akademia Muzyczna)

Po pierwszej wojnie światowej oraz trzech powstaniach na Śląsku część Górnego Śląska powróciła do Macierzy. Decyzje Komisji Międzysojuszniczej i podpisanie 15 maja 1922 roku Konwencji Genewskiej przez ówczesny rząd polski pozwoliły odrodzonej Polsce przejąć władzę nad przyznaną częścią Górnego Śląska. Konwencja Genewska była szczególnie krępująca dla Polski w zakresie uprawnień mniejszości w tzw. górnośląskiej części województwa śląskiego oraz na Śląsku Opolskim. Wprawdzie miała ona obowiązywać przez okres przejściowy piętnastu lat, ale od początku wykorzystywana była przez Niemców do obrony swego stanu posiadania w zakresie oświaty, kultury, spraw gospodarczych i politycznych, a szczególnie komunalnych. Należy zaznaczyć, że wówczas na Górnym Śląsku w wyniku konsekwentnych działań rządu pruskiego nie istniała ani jedna szkoła średnia z polskim językiem wykładowym.

Na terenie Katowic należało od podstaw budować szkolnictwo polskie przy jednoczesnej kontrofensywie niemieckiej. Zorganizowany w roku 1924 Volksbund agitował, by posyłano dzieci do szkół niemieckich.

Liceum im. Mikołaja Kopernika powstało na bazie wspomnianej wcześniej Oberrealschule finansowanej przez Magistrat miasta Katowice. Duża część uczniów pochodziła z rodzin polskich, ale nauczyciele byli Niemcami. Dodatkowym utrudnieniem w przejęciu szkoły był fakt posiadania przez niemieckich nauczycieli dożywotnich mianowań. Wskutek jawnego sabotowania przez dyrektora szkoły Bűrgera i nauczycieli zarządzeń Wydziału Oświecenia Publicznego oraz manifestowania wrogości do świąt państwowych po incydencie 3 maja 1923 roku szkoła została zamknięta, a wszyscy nauczyciele szkoły komunalnej, jako urzędnicy państwowi, otrzymali wymówienia z pracy, z prawem wniesienia podania o zatrudnienie do Wydziału Oświecenia Publicznego.

Pierwszym komisarycznym dyrektorem Komunalnej Wyższej Szkoły Realnej został doktor Edward Czernichowski, który rozpisał natychmiast nowe zapisy do szkoły dla młodzieży polskiej. Po gwałtownej kampanii prasowej ze strony niemieckiej uruchomiono klasy dla mniejszości niemieckiej, które istniały do 1932 roku, kiedy to pozostała część uczniów przeniosła się do Królewskiej Huty (Chorzów). Nazwa "Wyższa Szkoła Realna" obowiązywała w latach 1922 - 1923, by w 1924 roku otrzymać nazwę "Miejskie Gimnazjum Matematyczno - Przyrodnicze". W 1927 roku szkoła otrzymała patrona zgodnie z profilem kształcenia i odtąd nosiła nazwę Miejskie Gimnazjum Matematyczno-Przyrodnicze im. Mikołaja Kopernika. Do 1950 roku siedzibą szkoły był budynek przy ulicy Jagiellońskiej 28 ( dziś budynek UŚ).

Wydział Oświecenia Publicznego podjął próbę utworzenia polskiej szkoły średniej dla dziewcząt biorąc pod uwagę tradycje i przywiązanie miejscowej ludności do licealnego typu szkół żeńskich. Mimo przeszkód ze strony katowickiego Magistratu reprezentującego proniemickie postawy utworzono przy niemieckim liceum klasy polskie.

We wrześniu 1922 roku grono rodziców zwróciło się z petycją do magistratu miasta Katowice o utworzenie całkowicie polskiego liceum żeńskiego. Niestety, rodzice otrzymali od ówczesnego wiceburmistrza Luschwitza odpowiedź odmowną. Ale już w listopadzie 1922 roku pod naciskiem Wydziału Oświecenia Publicznego i dzięki usilnym staraniom wizytatora Władysława Mieniaka rozpoczęto organizację polskiego liceum żeńskiego. Polskie liceum otrzymało pomieszczenia w starszej części budynku przy ulicy 3 Maja, z osobnym wejściem. W korytarzach zamontowano kraty oddzielające niemieckie liceum od polskiego. Pierwszymi dyrektorami byli Józef Wolf i Jan Pampuch. W 1924 roku kierownictwo szkoły objęła Irena Wojciechowska, która była dyrektorem do jego likwidacji w 1948 roku, gdy w budynku Liceum Żeńskiego powstała koedukacyjna szkoła im. W. Piecka na wzór radziecki.

Szkoła rozwijała się bardzo szybko. Działało w niej m.in. Ognisko Metodyczne Języka Polskiego zorganizowane przez nauczycielkę Mieczysławę Miterę-Dobrowolską, późniejszą wykładowczynię UŚ. 13 maja 1932 roku szkoła otrzymała sztandar i nadano jej imię wybitnej uczonej Marii Skłodowskiej - Curie.

W 1922 roku państwowe gimnazja przechodziły automatycznie we władanie polskie, Królewskie Gimnazjum Męskie (bo tak nazywało się od 1906 roku) przejął 19 czerwca 1922 roku Polski Komisarz do Szczególnych Zleceń i przekazał 4 lipca kierownictwo Gimnazjum księdzu Augustynowi Koźlikowi. Wydział Oświecenia Publicznego pismem z 26 lipca 1922 roku utworzył zreformowane gimnazjum klasyczne z równorzędnymi oddziałami typu klasycznego oraz oddziały niemieckie. Ze względu na trudności z kadrą nauczycielską rok szkolny rozpoczął się dopiero 14 września 1922 roku Uroczystość zainaugurowano nabożeństwem w kościele Najświętszej Marii Panny oraz dwujęzycznym - polskim i niemieckim przemówieniem dr. Józefa Wolfa w auli gimnazjum. Dyrektor Wolf był gorącym patriotą i dość energicznie dawał wyraz niezadowoleniu, gdy któryś z uczniów wbrew jego zachęcie nie czuł się jeszcze dojrzały, by przejść do oddziału polskiego.

O maturzystach polskich z 1923 roku brakuje danych. W roku następnym było ich 8, a w 1925-19. Wśród maturzystów 1927 roku klasy trzeciej gimnazjum niemieckiego byli m.in.: Herbert Bednorz - późniejszy katowicki biskup ordynariusz, Gerard Bańka - późniejszy katecheta gimnazjalny, uczył też religii w gimnazjum żeńskim, Franciszek Woźnica - późniejszy ksiądz, w czasie okupacji hitlerowskiej wikariusz generalnej diecezji katowickiej.

Liczba klas niemieckich zmniejszała się stopniowo i z braku naboru nastąpiła ich całkowita likwidacja w roku szkolnym 1929/1930.

W okresie międzywojennym maturę zdali tacy wybitni absolwenci szkoły jak: Wilhelm Pluta - późniejszy biskup diecezji gorzowskiej, którego proces beatyfikacyjny rozpoczął się w ostatnich latach, Ignacy Jeż - późniejszy biskup diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej, który przeżył swego następcę, również absolwenta szkoły, biskupa Czesława Domina (matura 1947 rok).

Absolwentami szkoły są również: Jan Józef Szczepański - wybitny pisarz (matura 1937 rok), Jacek Koraszewski - późniejszy dyrektor Biblioteki Śląskiej, Adam Dawidowicz zakładający już w październiku 1939 roku organizację konspiracyjną "Ku Wolności", Aleksander Widera - literat.

Zespół nauczycielski w gimnazjum stanowiły wybitne indywidualności, a wśród nich m.in.: Stanisław Ligoń - nauczyciel rysunku, współzałożyciel Polskiego Radia w Katowicach - słynny "Karlik z Kocyndra", Zdzisław Hierowski - późniejszy krytyk literacki i tłumacz, Jan Wypler - z wykształcenia romanista, tłumacz na język niemiecki poetów polskich, sinolog, który znał kilkanaście języków m.in. chiński, japoński, sanskryt, Rudolf Ranoszek - nauczyciel greki i łaciny, późniejszy asyrolog i hetytolog na Uniwersytecie Warszawskim, doktor honoris causa Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Alfred Hamburger, były zapaśnik, jeden z twórców Sokolstwa we Lwowie, Kazimierz Popiołek - historyk, pierwszy rektor Uniwersytetu Śląskiego.

Pozostaje jeszcze sprawa patrona szkoły. W szkole powstaje w 1923 roku Męska Drużyna Harcerska im. T. Kościuszki. Patronem jej był św. Kazimierz, którego podobizna widniała na sztandarze drużyny. Od 1933 roku szkoła nieoficjalnie obchodzi święto św. Kazimierza. Po śmierci marszałka Józefa Piłsudskiego chciano szkole nadać jego imię, ale lewicujący Związek Nauczycielstwa Polskiego nie wyraził zgody. Szkołę powszechnie nazywano "Mickiewiczem" ze względu na usytuowanie przy ulicy Mickiewicza. Świadczą o tym wzmianki prasowe, np. "Mickiewicz lepszy od Kopernika". W czerwcu 1947 roku Rada Pedagogiczna podjęła uchwałę, by szkole nadać imię jej ucznia - Wojciecha Korfantego. Inicjatywa ta nie znalazła jednak wówczas aprobaty u ówczesnych władz, które proponowały jako patronów "wybitnych" komunistów, jak Julian Marchlewski czy bohater pracy socjalistycznej Wincenty Pstrowski, a nawet Józefa Stalina. Konserwatywe powojenne grono pedagogiczne nie chciało się na to zgodzić. Tak więc szkoła pozostawała bezimienna, a popularnie nazywano ją nadal " Mickiewiczem" aż do 13 maja 1959 roku, gdy władze nadały obowiązujące dziś imię, a w holu budynku wmurowano płaskorzeźbę Mickiewicza.

Pisząc o szkolnictwie w dobie międzywojennej, nie należy zapomnieć o chlubie średniego szkolnictwa zawodowego w Polsce, szkole unikatowej w skali europejskiej, która stała się wzorcową dla szkół placówek kształcenia w Szwecji czy Japonii. Były to powołane do życia uchwałą z dnia 30 marca 1931 roku Śląskie Techniczne Zakłady Naukowe. Pierwszy budynek szkoły (przy ulicy Wojewódzkiej i Krasińskiego) do dziś zadziwia swoim rozmachem, ciekawą architekturą, a wtedy również nowoczesnym wyposażeniem (obecnie jest to obiekt Politechniki Śląskiej).

Śląskie Techniczne Zakłady Naukowe

W 1935 roku Kuria Biskupia w Katowicach utworzyła Gimnazjum św. Jacka. Jego dyrektorem został dr Eugeniusz Trzaska - nauczyciel "Mickiewicza". Gimnazjum to zostało zamknięte i zlikwidowane w czasach stalinowskich.

Dumni jesteśmy z naszych katowickich szkół, które należą do niewielkiej ekskluzywnej grupy szkół średnich w województwie śląskim o tak długiej historii, choć może brzmi to paradoksalnie w porównaniu z historią liceów z innych miast Polski jak Kraków, Płock, Poznań, Sandomierz czy Warszawa.

Teresa Baranowska

Bibliografia:
P. Baranowski, III LO im. A. Mickiewicza w Katowicach. Historia - tradycja, Katowice 1990.
M. Dobrowolska-Mitera, Opowieść o szkole przy placu Wolności, Katowice 1992.
G. Hoffman, Gesichte der Stadt Kattowitz, Kattowitz 1895.
H. Kostorz, S. Karski, Kattowitz seine Geschichte und Gegenwart Oberschlesicher Heimatverlag, Dűlmen 1985.
W. Majowski, 100 Jahre Stadt Kattowitz 1865 - 1965. Ein Jubiläums und Gedankbuch, Salzgitter - Bad 1965.
J. Prażmowski, Szkolnictwo w województwie śląskim, Katowice 1936.
U. Rzewiczok, Dzieje budynku i szkoły przy ulicy 3 Maja w Katowicach, Katowice 2002.
J. Surman, Z dziejów szkoły (o I LO im. M. Kopernika). Katowice 1992.