Wiedza zastosowana w życiu: Profesor Józef Pieter

Znam ten budynek doskonale, kończyłem w nim jako dziecko szkołę ćwiczeń, a w tym pokoju ojciec miał gabinet - opowiadał podczas uroczystości poświęcenia tablicy pamiątkowej ku czci Profesora Józefa Pietera jego syn Jacek. Ojciec nie był partyjny - podkreślała córka Profesora: dr Ewa Pieter-Kania

Aby uczcić rocznicę 35-lecia Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach Senat Uczelni zdecydował, że uhonorowany zostanie jeden z pierwszych orędowników uniwersytetu w Katowicach, wybitny psycholog, pedagog i filozof - Profesor Józef Pieter. Ku czci Profesora w budynku Instytutu Chemii, dawnej siedziby Wyższej Szkoły Pedagogicznej, której Józef Pieter był wieloletnim rektorem, i na bazie której powołany został Uniwersytet Śląski, wmurowana została tablica pamiątkowa. Pomysłodawcą oraz fundatorem tablicy był Jacek Pieter, pragnący uczcić pamięć ojca. Dla Uczelni, która z szacunkiem traktuje swoją historię oraz swoich założycieli, właśnie jubileusz 35 lat istnienia stał się okazją do godnego upamiętnienia jednego z nich.

 Popiersie Profesora Józefa Pietera
Popiersie Profesora Józefa Pietera

O budowaniu instytucji

Na uroczystość przybyli członkowie rodziny Profesora: Jacek Pieter z córką Elizą oraz dr Ewa Pieter-Kania z synem, a także liczni przyjaciele i wychowankowie Profesora. Prof. dr hab. Zofia Ratajczak z Wydziału Pedagogiki i Psychologii UŚ opowiadała o swoich doświadczeniach, związanych z pierwszymi krokami, jakie stawiała na Wydziale jako pracownik naukowy - właśnie pod opiekuńczym okiem Profesora. Wzruszenia nie kryli zaproszeni współpracownicy oraz wychowankowie, wspominający jego osiągnięcia naukowe i dydaktyczne, a także proste gesty, dzięki którym postać Profesora stała się rozpoznawalna i na trwałe wpisała się w pojedyncze ludzkie historie, a zarazem w historię Uniwersytetu.

Dr Ewa Pieter-Kania oraz Jacek Pieter odsłaniający tablicę pamiątkową
Dr Ewa Pieter-Kania oraz Jacek Pieter odsłaniający tablicę pamiątkową

O niezależności charakteru

Z szacunkiem mówiono o wielkiej niezależności umysłu i charakteru, która nie poddawała się poważnym politycznym zagrożeniom. Wspominano oryginalność i twórczą myśl człowieka, będącego wybitnym naukowcem, a zarazem wielkim praktykiem, wykazującym niecodzienne zdolności przenoszenia wiedzy teoretycznej i organizacyjnej w konkretne organizmy instytucyjne, jakimi były Wyższa Szkoła Pedagogiczna, a następnie Uniwersytet. Niekwestionowaną, jak wspominała prof. Ratajczak, zasługą Profesora było wielkie oddanie uczelni, pozwalające przenosić na jej grunt odkryte - między innymi podczas penetrowania europejskich i amerykańskich bibliotek - rozwiązania. Wiedza zastosowana w życiu okazała się ważną rolą uczonego.

Uroczystego poświęcenia tablicy dokonał ks. prałat Stanisław Puchała
Uroczystego poświęcenia tablicy dokonał ks. prałat Stanisław Puchała

O domu

Miejscem jednak nie mniej ważnym, o ile nie najważniejszym, dla Profesora Pietera był dom - wspominał syn. Dom stanowił dla niego miejsce pisania, tworzenia oraz życia rodzinnego. Wspomnienia te zobowiązują członków rodziny do podjęcia się opublikowania nie wydanych dotąd dzieł Profesora i pamiętników oraz wznowienia wydania dzieł znanych, przede wszystkim Słownika psychologicznego.

Wydarzenie ważne

Ceremonii poświęcenia tablicy w obecności JM Rektora Uniwersytetu i Prorektorów oraz członków rodziny, przedstawicieli społeczności uczelni i przyjaciół, dokonał ksiądz prałat Stanisław Puchała - proboszcz Katedry Chrystusa Króla w Katowicach, który znał Profesora osobiście i wspomniał ostatnie spotkanie. Obecny był również znany rzeźbiarz Zygmunt Brachmański, autor tablicy oraz wykonanego z brązu popiersia Profesora. To bardzo ważne wydarzenie dla Uniwersytetu - mówił prof. dr hab. Janusz Janeczek. W ten sposób uczelnia buduje swoją tradycję.

Jacek Pieter w towarzystwie prof. dr. hab. Janusza Janeczka, prof. dr. hab. Wiesława Banysia oraz prof. dr. hab. Stanisława Kucharskiego
Jacek Pieter w towarzystwie prof. dr. hab. Janusza Janeczka,
prof. dr. hab. Wiesława Banysia oraz prof. dr. hab. Stanisława Kucharskiego

Eliza Pieter - Wnuczka Józefa Pietera
Eliza Pieter - Wnuczka Józefa Pietera,
na uroczystość przybyła z ojcem.
Ma dwie siostry: Danutę i Krystynę.
Mieszka w Paryżu, studiuje w Londynie.
Absolwentka translatoryki w Brukseli,
aktualnie przygotowuje pracę magisterską z zakresu polityki
kulturalnej Polski w kontekście kulturalnej polityki europejskiej.
Żywo zainteresowana językiem i kulturą polską.
By poznać je lepiej bierze udział w letnich szkołach języka polskiego.
Cieszy się z rozszerzenia Unii Europejskiej i marzy o pracy w Warszawie.

Profesor Józef Pieter urodził się w 1904 roku w Ochabach. Ukończył Gimnazjum Klasyczne im. A. Osuchowskiego w Cieszynie. Studia wyższe odbył na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, uzyskując dyplom magisterski z historii, filozofii oraz pedagogiki w zakresie psychologii wychowawczej. Z zakresu filozofii uzyskał również tytuł doktora. Habilitował się w 1945 roku z psychologii na Uniwersytecie Poznańskim.

W latach 1932-1936 pracował na stanowisku starszego asystenta Uniwersytetu Jagiellońskiego, w latach 1936-1939: starszego asystenta i wykładowcy Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie, w latach 1931-1936: wykładowcy Instytutu Pedagogicznego w Katowicach, a w latach 1936-1939: Instytutu Pedagogicznego ZNP w Warszawie. Podczas II wojny światowej brał czynny udział w organizowaniu i prowadzeniu tajnego nauczania. W roku 1945 zorganizował na nowo Instytut Pedagogiczny w Katowicach, pełniąc do roku 1950 funkcję jego dyrektora. Od 1940 roku współpracował z instytutami i towarzystwami naukowymi na Śląsku. W roku 1949 zorganizował w Katowicach Oddział Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, któremu przewodniczył do 1956 roku. Od roku 1949 pracował jako profesor nadzwyczajny w katedrze psychologii rozwojowej na Uniwersytecie Łódzkim, skąd w roku 1953 został służbowo przeniesiony na Uniwersytet Warszawski. Nominację na profesora zwyczajnego otrzymał w 1962 roku. W latach 1953-1956 był kierownikiem katedry psychologii w Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie. Od roku 1945 mieszkał w Katowicach.

W roku 1946 zorganizował Wyższą Szkołę Pedagogiczną w Katowicach, którą kierował do roku 1947 - czasu jej przeniesienia do Łodzi. Zainicjował nowy kierunek studiów wyższych pod nazwą: wychowanie techniczne (obecnie funkcjonuje cały Wydział Techniki). Po ponownym zorganizowaniu uczelni w roku 1950 był jej wykładowcą. W roku 1956 objął stanowisko rektora Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Katowicach i kierował nią do 1968 roku, kiedy z połączenia Szkoły oraz filii Uniwersytetu Jagiellońskiego powstał Uniwersytet Śląski.

Pod jego kierunkiem powstało 180 prac magisterskich i 20 doktorskich. Pięciu doktorów uzyskało habilitacje. Jako recenzent brał udział w wielu przewodach doktorskich i habilitacyjnych w różnych uczelniach wyższych. Jest autorem ponad 200 publikacji naukowych w postaci druków zwartych lub artykułów i rozpraw w czasopismach fachowych polskich i obcych. Był członkiem wielu towarzystw i rad naukowych oraz laureatem wielu nagród i odznaczeń. Zmarł w 1989 roku w wieku 85 lat.

www.us.edu.pl

(oprac. na podstawie: Prof. zw. dr hab. Józef Pieter. Działalność i dzieło. Materiały posesyjne, Wszechnica Górnośląskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk im. Walentego Roździeńskiego w Katowicach, Katowice 1999)

Autorzy: Małgorzata Krasuska-Korzeniec, Foto: Małgorzata Krasuska-Korzeniec